ચીને ભારત વિરુદ્ધ WTOમાં ફરિયાદ નોંધાવી છે, જેમાં તેના પર સાહિત્યચોરીનો આરોપ લગાવવામાં આવ્યો છે. ચીનની નારાજગી ફક્ત નિયમો વિશે જ નથી, તે સ્પર્ધા વિશે પણ છે.
ભારત ઇલેક્ટ્રિક વાહન (EV) અને બેટરી ઉત્પાદનમાં ઝડપથી વિકાસ કરી રહ્યું છે. સરકારે આ ક્ષેત્રમાં સ્થાનિક ઉત્પાદન વધારવા માટે ઘણી યોજનાઓ શરૂ કરી છે, જેનાથી ભારત વિશ્વના સૌથી મોટા EV બજારોમાંનું એક બન્યું છે. જોકે, ચીન આ વધતી સફળતાથી નાખુશ છે અને તેણે વિશ્વ વેપાર સંગઠન (WTO) માં ભારત સામે ફરિયાદ નોંધાવી છે.
WTO માં ચીનનો પડકાર શું છે?
ચીનની ફરિયાદ ભારતની ઉત્પાદન-લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ (PLI) યોજના અને ઇલેક્ટ્રિક વાહન નીતિ પર કેન્દ્રિત છે. આ નીતિઓ ભારતીય કંપનીઓને સ્થાનિક સ્તરે વધુ ઇલેક્ટ્રિક વાહનો અને બેટરીઓનું ઉત્પાદન કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા માટે સબસિડી પૂરી પાડે છે. ચીનનો આરોપ છે કે આ સબસિડી નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરે છે કારણ કે તે વિદેશી કંપનીઓ માટે સમાન રમતનું ક્ષેત્ર બનાવે છે અને સ્થાનિક ઉત્પાદનોને પ્રોત્સાહન આપીને આયાત ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરે છે. WTO નિયમો હેઠળ, આવી કોઈપણ ફરિયાદોનું સૌપ્રથમ પરામર્શ દ્વારા નિરાકરણ લાવવામાં આવે છે. ચીને તુર્કી, કેનેડા અને યુરોપિયન યુનિયન સામે પણ આવી જ ફરિયાદો ઉઠાવી છે, જ્યાં ગ્રીન ટેકનોલોજી માટે સમર્થન વધારવામાં આવી રહ્યું છે.
ભારત પ્રત્યે ચીનની નારાજગી
ભારત આર્થિક વિકાસ અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા બંને માટે આયાત પરની તેની નિર્ભરતા ઘટાડવા માંગે છે. EV અને બેટરી ઉદ્યોગો આ વ્યૂહરચનાનો મુખ્ય ભાગ છે. સરકારે આ ક્ષેત્રોમાં સ્થાનિક ઉત્પાદન વધારવા માટે ખાસ પ્રોત્સાહનો પૂરા પાડ્યા છે, જેનાથી ભારત પોતાના અધિકારમાં હાઇ-ટેક ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન કરી શકે છે. આ નીતિઓ ધીમે ધીમે કાર્ય કરી રહી છે, અને ભારત એક મુખ્ય ઉત્પાદન કેન્દ્ર બનવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. આ ચીન માટે ચિંતાનું કારણ છે, કારણ કે ભારતનો વિકાસ તેના વૈશ્વિક ઉત્પાદન કૌશલ્ય માટે પડકાર ઉભો કરે છે.
ચીનની વાસ્તવિક સમસ્યા શું છે?
રસપ્રદ વાત એ છે કે, ચીન ભારત પર જે નીતિઓનો આરોપ લગાવી રહ્યું છે તે ચીનની પોતાની ઔદ્યોગિક નીતિઓની પ્રતિકૃતિ છે. દાયકાઓથી, ચીને ભારે સબસિડી, સસ્તી લોન અને સંરક્ષણવાદી નીતિઓ દ્વારા તેના સ્થાનિક ઉદ્યોગોને પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. આ વ્યૂહરચનાએ તેને વિશ્વનું સૌથી મોટું ઉત્પાદન કેન્દ્ર બનવાનું શક્ય બનાવ્યું છે. હવે જ્યારે ભારત આ મોડેલ અપનાવી રહ્યું છે, ભલે ઓછા આક્રમક રીતે, ચીન તેનાથી ખુશ નથી.
