બાંગ્લાદેશ બંધારણીય સુધારો: બાંગ્લાદેશની વચગાળાની સરકાર નવેસરથી બંધારણ લખવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. આ માટે સરકારે બંધારણ સુધારણા આયોગની રચના કરી છે, જે દેશભરની નામાંકિત સંસ્થાઓ, જૂથો અને રાજકીય પક્ષોની સલાહ અને સૂચનો માગી રહી છે. જો બુધવારે બેઠકમાં આપેલા સૂચનોનો અમલ કરવામાં આવે તો બાંગ્લાદેશમાં અમેરિકા જેવા નિયમો બની શકે છે.
બાંગ્લાદેશની વચગાળાની સરકાર કથિત રીતે આ દિવસોમાં દેશની સિસ્ટમમાં સુધારો કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. કારણ કે હવે શેખ હસીના સરકારનો વિરોધ કરી રહેલા બાંગ્લાદેશના રાજકીય પક્ષોએ પોતે જ સુધારાના નામે ચૂંટણીમાં થઈ રહેલા વિલંબ સામે સવાલ ઉઠાવવાનું શરૂ કરી દીધું છે.
વચગાળાની સરકારના વડા મોહમ્મદ યુનુસે બુધવારે એએફપીને જણાવ્યું હતું કે શેખ હસીનાના નિરંકુશ શાસનને ઉથલાવી નાખ્યા બાદ નવી સરકારની પસંદગી માટે દેશમાં સુધારાની જરૂર છે. તેમણે કહ્યું કે સુધારાની ગતિ નક્કી કરશે કે કેટલી ઝડપથી ચૂંટણીઓ યોજી શકાય છે. મોહમ્મદ યુનુસે વચન આપ્યું હતું કે તેઓ દેશને લોકશાહી ચૂંટણીના માર્ગ પર દોરી જશે.
તમામ વાયદાઓ અને દાવાઓ વચ્ચે એક મહત્ત્વનો પ્રશ્ન ઊભો થાય છે કે મુખ્ય સલાહકાર મોહમ્મદ યુનુસ કયા સુધારાઓની વાત કરી રહ્યા છે? વચગાળાની સરકાર બાંગ્લાદેશની ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં કેવા પ્રકારના ફેરફારો કરવાની યોજના બનાવી રહી છે?
નવું બંધારણ લખવાની કવાયત
યુનુસ સરકાર ચૂંટણી પ્રક્રિયાને સુધારવા માટે નવું બંધારણ લખવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. આ માટે વચગાળાની સરકારે બંધારણ સુધારણા આયોગની રચના કરી છે, જે દેશના પ્રતિષ્ઠિત વર્ગો, બૌદ્ધિકો સાથે બેઠકો યોજી રહી છે અને સલાહ-સૂચનો લઈ રહી છે. આ શ્રેણીમાં કમિટીએ બુધવારે સંસદ ભવનમાં ઘણા વર્ગો અને સમૂહો સાથે બેઠક કરી હતી.
વડા પ્રધાન માટે વધુમાં વધુ બે ટર્મની માંગ
યુનુસ સરકારના બંધારણીય સુધારા પંચને મળેલા સૂચનમાં રખેવાળ સરકારને પુનઃસ્થાપિત કરવા અને વડાપ્રધાન પદ માટે વધુમાં વધુ બે ટર્મની જોગવાઈ કરવા જણાવ્યું છે. પ્રોફેસર રૂબૈત ફિરદૌસ અને દિલીપકુમાર રોયે ‘શુશ્શોનર જન નાગરિક સંગઠન’ વતી લેખિતમાં દરખાસ્ત રજૂ કરી હતી. ત્યાર બાદ શોજનના સેક્રેટરી બદિઉલ આલમ મજુમદારે સમિતિ સમક્ષ પોતાની માગણીઓ વિગતવાર રજૂ કરી હતી.
રખેવાળ સરકારની પુન:સ્થાપના, 6 મહિનાનો કાર્યકાળ
સૂત્રોના જણાવ્યા પ્રમાણે ‘શુઝોન’ની માગણી છે કે રખેવાળ સરકારની જોગવાઈને બંધારણમાં ઉમેરવામાં આવે, પરંતુ ન્યાયતંત્રને તેમાં સામેલ ન કરવું જોઈએ. સંસ્થાના પ્રસ્તાવ મુજબ રખેવાળ સરકારનો કાર્યકાળ 6 મહિનાથી વધુ ન હોવો જોઈએ. હકીકતમાં શેખ હસીના સરકારે 2011માં બંધારણમાં સુધારો કરીને રખેવાળ સરકારની જોગવાઈ નાબૂદ કરી દીધી હતી. અગાઉ બાંગ્લાદેશમાં સરકારની મુદત પૂરી થતાં જ સમગ્ર વ્યવસ્થા રખેવાળ સરકાર સંભાળી લેતી હતી અને નિષ્પક્ષ ચૂંટણી કરાવવાની જવાબદારી પણ રખેવાળ સરકારના હાથમાં આવી જતી હતી.
શું બાંગ્લાદેશમાં અમેરિકા જેવા નિયમો હશે?
‘શુઝેન’એ વડાપ્રધાનના કાર્યકાળ માટે અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિના કાર્યકાળ જેવી જ વ્યવસ્થા લાગુ કરવાની માંગ કરી છે. જે રીતે અમેરિકી બંધારણ એક રાષ્ટ્રપતિને વધુમાં વધુ બે ટર્મ માટે સેવા આપવાની મંજૂરી આપે છે, તેવી જ રીતે બાંગ્લાદેશે વડાપ્રધાન માટે વધુમાં વધુ બે ટર્મનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિનો કાર્યકાળ 4 વર્ષનો છે, બાંગ્લાદેશમાં પણ 4 વર્ષ માટે વડાપ્રધાનનો કાર્યકાળ નક્કી કરવાની માંગ કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત સત્તા સંતુલન માટે વડાપ્રધાન અને રાષ્ટ્રપતિ વચ્ચે સત્તા વિભાજનની પણ માંગ ઉઠી છે.
