તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ રેસેપ તૈયપ એર્દોગાન પાકિસ્તાનની મુલાકાતે છે. તેમની આ મુલાકાત બે દિવસની છે. આ મુલાકાત એવા સમયે થઈ રહી છે જ્યારે પીએમ મોદી અને અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ વોશિંગ્ટનમાં મુલાકાત કરશે. એર્દોગનના પાકિસ્તાન પ્રવાસ પર ભારત દ્વારા ચાંપતી નજર રાખવામાં આવશે, કારણ કે બંને દેશો વચ્ચે સંબંધો મજબૂત થઈ રહ્યા છે.
વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અમેરિકાના પ્રવાસે છે. તેઓ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પને મળશે. પીએમ મોદી અને ટ્રમ્પ જ્યારે મળી રહ્યા છે ત્યારે ભારતની નજર પણ પાકિસ્તાન પર રહેશે. તેનું કારણ તુર્કીના રાષ્ટ્રપતિ એર્દોગનની પાડોશી દેશની મુલાકાત છે. એર્દોગન મલેશિયા અને ઇન્ડોનેશિયાના પ્રવાસ બાદ પોતાના અંતિમ પડાવ તરીકે પાકિસ્તાનની યાત્રા પર છે. આ મુલાકાત અંકારા અને ઇસ્લામાબાદ વચ્ચેના ગાઢ દ્વિપક્ષીય સંબંધોનું પ્રતીક છે. તેની વ્યાપક ભૌગોલિક રાજકીય અસરો પણ છે જેને ભારત અવગણી શકે નહીં.
એર્દોગનની આ મુલાકાત એવા સમયે આવી છે જ્યારે તુર્કી અને પાકિસ્તાન અનેક ક્ષેત્રોમાં પોતાના સંબંધોને મજબૂત કરી રહ્યા છે. તાજેતરમાં જ પાકિસ્તાને તુર્કીના નૌકાદળના જહાજો ખરીદવા માટે એક કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. જાન્યુઆરીમાં, બંને દેશોએ પૂર્વી ભૂમધ્ય સમુદ્રમાં નૌકાદળની કવાયત પણ યોજી હતી, જે તેમના વધેલા સૈન્ય સંકલનને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
પાકિસ્તાન સાથે તુર્કીની મિત્રતા વધુ ગાઢ બની રહી છે
તુર્કીએ પાકિસ્તાનની સૈન્ય ક્ષમતા વધારવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. આ સહકાર વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ફેલાયેલો છે, જેમાં નૌકાદળનાં જહાજોનું નિર્માણ, ડ્રોન ટેકનોલોજી અને શસ્ત્રોનાં વેચાણ સામેલ છે. તેમના વધતા જતા સુરક્ષા સહકારનો બીજો સંકેત પાકિસ્તાન-તુર્કી કાઉન્ટર ટેરરિઝમ કન્સલ્ટેશન્સનો બીજો રાઉન્ડ છે, જે છ વર્ષ પછી ઇસ્લામાબાદમાં યોજાયો હતો.
આ ચર્ચામાં ટેરર ફંડિંગ-કાઉન્ટર-રેડિકલાઇઝેશન અને ઓનલાઇન કટ્ટરવાદને નિયંત્રિત કરવા જેવા મુખ્ય મુદ્દાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું. બંને દેશો સમાન સુરક્ષા પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા છે. પાકિસ્તાન બલુચિસ્તાનમાં વિદ્રોહ સામે લડી રહ્યું છે, જ્યારે તુર્કી કુર્દિશ અલગાવવાદીઓ સાથે કામ કરી રહ્યું છે. તુર્કી અને પાકિસ્તાન વચ્ચે આતંકવાદ વિરોધી સહકાર પર નવેસરથી ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું એ એક મુખ્ય પાસું છે, જેનું ભારત કાળજીપૂર્વક વિશ્લેષણ કરશે.
પાકિસ્તાન લાંબા સમયથી ભારત વિરુદ્ધ કાર્યરત આતંકવાદી નેટવર્કને આશ્રય આપી રહ્યું છે. જો તુર્કી પાકિસ્તાનની આતંકવાદ વિરોધી વ્યવસ્થામાં ભૂમિકા ભજવે છે, તો તે સકારાત્મક પરિણામો તરફ દોરી શકે છે. જો કે, જો સહકાર એ તત્વોની સુરક્ષા માટે હોય, જેને ભારત એક ખતરા તરીકે જુએ છે, તો તણાવ વધી શકે છે.
ભારતનું શું?
તુર્કીની વિદેશ નીતિમાં સૌથી મોટો ફેરફાર બ્રિક્સમાં જોડાવાનો તેનો પ્રયાસ છે. સપ્ટેમ્બરમાં 79મી સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભામાં એર્દોગનના ભાષણમાં કાશ્મીરનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો ન હતો, જે તેમના અગાઉના ભાષણોથી મોટું પ્રસ્થાન દર્શાવે છે. જો તુર્કી બ્રિક્સમાં પ્રવેશ કરશે તો તેનાથી ભારતને ફાયદો થવાની સાથે પડકારો પણ સર્જાશે. બીજી તરફ, તુર્કીનું નાટોનું સભ્યપદ અને ચીન સાથેના વધતા સંબંધો બ્રિક્સની અંદર ગૂંચવણો પેદા કરી શકે છે. તુર્કી બ્રિક્સમાં પોતાની સ્થિતિને કેવી રીતે સંતુલિત કરે છે અને કાશ્મીર જેવા મુદ્દાઓ પર પાકિસ્તાનને સમર્થન આપવાનું ચાલુ રાખે છે કે કેમ તેના પર ભારત ચાંપતી નજર રાખશે.
આ પહેલા ભારતે પાકિસ્તાન પ્રત્યે તુર્કીના વલણ અને ભારતની આંતરિક બાબતોમાં હસ્તક્ષેપના જવાબમાં આર્મેનિયા, સાયપ્રસ અને ગ્રીસ સહિત તુર્કીના પ્રાદેશિક હરીફો સાથે સંબંધો મજબૂત કર્યા છે. વર્ષો સુધી, એર્દોગન એવા નેતાઓમાંના એક હતા જેમણે યુએન જનરલ એસેમ્બલીમાં કાશ્મીરનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો, ઘણીવાર પાકિસ્તાનનો ઉલ્લેખ કરતા હતા. જો કે, તેમના 2024 ના સંબોધનથી આ મુદ્દો સંપૂર્ણપણે અસ્પૃશ્ય રહ્યો હતો.
એર્દોગનની પાકિસ્તાન મુલાકાત એ નિયમિત રાજદ્વારી સગાઈ કરતા વધારે છે. પાકિસ્તાન સાથેના તેના ગાઢ સંરક્ષણ સંબંધો ભારત માટે ચિંતાનો વિષય છે. આ જ કારણ છે કે ભારત એર્દોગનની પાકિસ્તાન યાત્રા પર નજર રાખશે.
