વન નેશન વન ઈલેક્શન પર મોદી સરકારના પગલા આગળ વધી રહ્યા છે. મોદી કેબિનેટે કોવિંદ કમિટીની ભલામણોને મંજૂરી આપી દીધી છે. હવે ખરી કસોટી સંસદમાં થશે. સરકાર માટે લોકસભા અને રાજ્યસભામાંથી બિલ પસાર કરવું પડકારરૂપ બની રહેશે.
કોવિંદ કમિટીના વન નેશન વન ઇલેક્શન (ઓએનઓઇ) અંગેના પ્રસ્તાવને મોદી સરકારે મંજૂરી આપી દીધી છે. આ પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપ્યા બાદ હવે સરકાર આ બિલને સંસદમાં લાવશે અને ત્યાં તેની ખરી કસોટી થશે. સંસદના ઉપલા ગૃહ એટલે કે રાજ્યસભામાંથી બિલ પસાર કરવામાં સરકારને મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડશે નહીં, પરંતુ લોકસભામાં લડાઈ મુશ્કેલ દેખાઈ રહી છે. જ્યારે નીચલા ગૃહમાં બિલ પર વોટિંગ કરવાનો સમય આવશે તો સરકારને તેની સાથે ઉભા રહેવા માટે 69 સાંસદોની જરૂર પડશે.
આ પણ વાંચો: Share Market: અમેરિકાથી સારા સમાચાર આવ્યા અને શેર બજાર Boom, સેન્સેક્સ-નિફ્ટીએ બનાવ્યો રેકોર્ડ
કોવિંદ સમિતિએ વન નેશન, વન ઇલેક્શન મુદ્દે 62 રાજકીય પક્ષોના અભિપ્રાય માંગ્યા હતા, જેમાંથી 47એ તેમના પ્રતિભાવો મોકલ્યા હતા જ્યારે 15એ જવાબ આપ્યો ન હતો. 47 રાજકીય પક્ષોમાંથી 32 પક્ષોએ કોવિંદ સમિતિની ભલામણોનું સમર્થન કર્યું હતું, જ્યારે 15 પક્ષોનો વિરોધ કરવામાં આવ્યો હતો. કોવિંદ સમિતિની ભલામણોને ટેકો આપનારા 32 પક્ષોમાંથી મોટા ભાગના ભાજપના સાથીપક્ષો હતા અથવા તો તેના પ્રત્યે નરમ અભિગમ ધરાવતા હતા. મોદી સરકાર 2.0ની સાથે ઉભા રહેતા નવીન પટનાયકની બીજેડીએ પણ પોતાનું વલણ બદલ્યું છે. પેનલની ભલામણોનો વિરોધ કરનારા 15 પક્ષોમાં કોંગ્રેસ, સપા અને આપનો સમાવેશ થાય છે.
સંસદમાં નંબરોની રમત શું છે?
લોકસભા ચૂંટણી-2024 બાદ 271 સાંસદોએ કોવિંદ કમિટીની ભલામણોનું સમર્થન કર્યું હતું. જેમાંથી 240 સાંસદો ભાજપના છે. લોકસભામાં એનડીએની સંખ્યા ૨૯૩ છે. જ્યારે આ બિલને લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવશે અને વોટિંગનો વારો આવશે તો તેને પાસ કરવા માટે સરકારને 362 વોટ અથવા બે તૃતિયાંશ બહુમતની જરૂર પડશે. બંધારણીય નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે સરકારને વાયએસઆરસીપી, બીજેડી અને બિન-એનડીએ પક્ષોનું સમર્થન મળે તો પણ તે 362ના આંકડાને સ્પર્શે તેવી શક્યતા ઓછી છે.
શું કહે છે આર્ટિકલ 368?
આ કલમ મુજબ બંધારણ સુધારા વિધેયક દરેક સદનમાં વિશેષ બહુમતીથી પસાર કરવામાં આવે છે. આ ખરડો ગૃહના કુલ સભ્યપદની બહુમતી અને ગૃહની ઉપસ્થિત અને મતદાન કરનારા સભ્યોની બે તૃતીયાંશ બહુમતીથી પસાર થવો જોઈએ. દરેક ગૃહે એક અલગ બિલ પસાર કરવું પડશે. બંને ગૃહો વચ્ચે મતભેદના કિસ્સામાં સંયુક્ત બેઠક યોજવાની કોઈ જોગવાઈ નથી.
સંસદના બંને ગૃહો દ્વારા તેને યોગ્ય રીતે પસાર કરવામાં આવે અને રાજ્ય વિધાનસભાઓ દ્વારા મંજૂર કરવામાં આવે તે પછી, જ્યાં પણ જરૂરી હોય ત્યાં રાષ્ટ્રપતિની સંમતિ માટે આ ખરડો રજૂ કરવામાં આવે છે. રાષ્ટ્રપતિએ બિલને પોતાની મંજૂરી આપવી જરૂરી છે. તે ન તો બિલની સંમતિ રોકી શકે છે કે ન તો બિલને પુનર્વિચારણા માટે સંસદમાં પરત કરી શકે છે. રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરી બાદ બિલ એક કાયદો (એટલે કે બંધારણીય સંશોધન કાયદો) બની જાય છે અને સંવિધાનમાં કાયદાની શરતો અનુસાર સુધારો કરવામાં આવે છે.
લોકસભામાં કયા પક્ષના કેટલા સાંસદો
- ભાજપ-240
- INC-99
- SP-37
- ટીએમસી- 29
- ડીએમકે- 22
- ટીડીપી- 16
- જેડીયુ-12
- શિવસેના (યુબીટી)-9
- એનસીપી (શરદ પવાર) – 8
- શિવસેના (શિંદે જૂથ) – 7
- વાયએસઆરસીપી- 4
- આરજેડી-4
- સીપીઆઇ(એમ) – 4
- IUML- 3
- AAP-3
- JMM-3
- જનસેના પાર્ટી-2
- સીપીઆઇ (એમએલ) – 2
- JDS-2
- VCK-2
- CPI-2
- RLD- 2
- NC-2
- UPPL- 1
- AGP- 1
- HAMS-1
- કેરળ કોંગ્રેસ-1
- RSP-1
- રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી-1
- VOTPP-1
- ZPM-1
- SAD-૧
- RLTP-૧
- ભારતીય આદિવાસી પાર્ટી-1
- સિક્કિમ ક્રાંતિકારી મોર્ચા-1
- MDMK- 1
- આઝાદ સમાજ પાર્ટી-૧
- અપના દળ (સોનેલાલ)-૧
- આજસુ પાર્ટી- 1
- AIMIM-1
- Independent-7
