ભારતના વધતા ડ્રોન બળથી ડરીને ચીન LAC પર મિસાઇલ બંકરો બનાવી રહ્યું છે. સેટેલાઇટ છબીઓએ પેંગોંગ તળાવ નજીક PLA ના ભૂગર્ભ SAM સ્થાપનો જાહેર કર્યા છે. ભારત ડ્રોન, દેખરેખ અને નાગસ્ત્ર જેવા સ્વદેશી લોટરિંગ દારૂગોળા સહિત હાઇબ્રિડ વ્યૂહરચનાનો ઉપયોગ કરીને જવાબ આપી રહ્યું છે.
ચીનની તૈયારીઓનો હેતુ શું છે?
ચીનની તૈયારીઓ ભારતના ઝડપથી વિસ્તરતા ડ્રોન અને યુદ્ધાભ્યાસની ક્ષમતાઓના ભયથી પ્રેરિત છે. ઓપરેશન સિંદૂર (મે 2025) દરમિયાન ભારતે પાકિસ્તાન સામે ડ્રોન આધારિત હુમલાઓમાં અભૂતપૂર્વ સફળતા મેળવી. આ ઓપરેશનમાં, ઇઝરાયેલી હારોપ ડ્રોન અને નાગસ્ત્ર-1 જેવી સ્વદેશી સિસ્ટમોએ અસંખ્ય પાકિસ્તાની રડાર, હવાઈ સંરક્ષણ એકમો અને મિસાઇલ સ્થળોનો નાશ કર્યો.
આ અનુભવમાંથી શીખીને, ચીન હવે તેની SAM સિસ્ટમ્સને મજબૂત બનાવી રહ્યું છે. સેટેલાઇટ છબીઓએ ફક્ત પેંગોંગ જ નહીં, પરંતુ હોતન બેઝ (અક્સાઈ ચીન નજીક) અને શિગાત્સે એર બેઝ પર પણ સમાન સ્થાનો જાહેર કર્યા છે, જ્યાં ચીન તેની S-400 એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ્સ તૈનાત કરી રહ્યું છે.
આ થાણાઓ PLA ને સંભવિત ડ્રોન અથવા મિસાઇલ હુમલાઓથી સુરક્ષિત રાખશે, પરંતુ એ પણ દર્શાવે છે કે ચીન છૂટા મોબાઇલ યુનિટ્સને બદલે કાયમી રક્ષણાત્મક માળખા પર વધુને વધુ આધાર રાખી રહ્યું છે.
ત્રણેય સ્તરે ભારતની તૈયારી: ટેકનોલોજી, જમાવટ અને વ્યૂહરચના
ભારત પણ ચીનની આ બંકર રણનીતિનો સચોટ અને લવચીક જવાબ આપવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે.
૧- ડ્રોન અને લોઇટરિંગ મ્યુનિશન શક્તિ – ડીઆરડીઓનું નાગસ્ત્ર, ૧લી આર્ટિલરી રેજિમેન્ટમાં સામેલ થઈ રહ્યું છે. તેનું વજન ૯ કિલો છે, તેની રેન્જ ૧૫ કિમી છે અને ૧ કિલોનું વોરહેડ છે. તે કામિકાઝ જેવી ચાલાકી દ્વારા દુશ્મનના રડાર અથવા મિસાઈલ સ્થળનો નાશ કરે છે.
ભારતીય સ્ટાર્ટઅપ્સ સોલર ડિફેન્સ અને આઈડિયાફોર્જ એવા ડ્રોન સ્વોર્મ્સ વિકસાવી રહ્યા છે જે જૂથોમાં ઉડી શકે છે અને મોટા પાયે હુમલા કરી શકે છે, એટલે કે ચીનના બંકરો હવે સુરક્ષિત રહેશે નહીં. વાયુસેના 2026 સુધીમાં સરહદો પર 800 સ્માર્ટ અનમેન્ડ મ્યુનિશન સિસ્ટમ્સ (SUMS) તૈનાત કરવાની યોજના ધરાવે છે.
2- દેખરેખ અને લક્ષ્ય ઓળખ (ISR ક્ષમતા)
- ભારતનો RISAT-2BR1 સિન્થેટિક એપરચર રડાર ઉપગ્રહ વાદળો હોય કે રાત્રે પણ ચીનની ગતિવિધિઓ પર 24×7 નજર રાખી રહ્યો છે.
- LAC પર એક UAV સર્વેલન્સ ગ્રીડ કાર્યરત છે, જેમાં હેરોન Mk-2 અને Tapas-BH201 જેવા સ્વદેશી ડ્રોન સક્રિય છે.
૩- ડ્રોન વિરોધી અને હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓ
- ભારતીય સેનાએ આકાશ તીર કમાન્ડ સિસ્ટમ અને સ્કાયડ્યુ રડારનો સમાવેશ કરતું એક સંકલિત હવાઈ સંરક્ષણ નેટવર્ક બનાવ્યું છે.
- સપ્ટેમ્બર 2025 માં થયેલા અભ્યાસમાં, સેનાએ આ સિસ્ટમ વડે 15 થી વધુ ચીની ડ્રોનને તોડી પાડવાનો દાવો કર્યો હતો.
- DRDO લેસર-આધારિત ડાયરેક્ટેડ એનર્જી વેપન્સ (DEW) પણ વિકસાવી રહ્યું છે જે હવામાં નાના ડ્રોનને બાળી શકે છે.
૪- LAC પર જમાવટ અને માળખાગત સુવિધાઓ
- ભારતે પૂર્વી લદ્દાખ, સિક્કિમ અને અરુણાચલમાં અનેક એડવાન્સ્ડ લેન્ડિંગ ગ્રાઉન્ડ્સ (ALGs) ને અપગ્રેડ કર્યા છે, જે LAC પર ભારતની તૈયારીઓને મજબૂત બનાવે છે.
- રાફેલ, Su-30MKI અને મિરાજ-2000 લડવૈયાઓ હવે LAC નજીક હાસીમારા, લેહ, તેજપુર બેઝ પર તૈનાત છે.
- ડ્રોન અને મિસાઇલ યુનિટની ઝડપી જમાવટને સક્ષમ બનાવવા માટે BRO એ સરહદી રસ્તાઓ અને ટનલનો ઝડપથી વિસ્તાર કર્યો છે.
