દિલ્હી અને આસપાસના એનસીઆર વિસ્તારમાં વધતા પ્રદૂષણના સ્તરને કાબૂમાં લેવા માટે મહત્વપૂર્ણ પગલું લેવામાં આવ્યું છે. IIT કાનપુરની ટેક્નિકલ સહાયથી આજે (28 ઑક્ટોબર 2025) બપોરે એક વિશેષ વિમાન કાનપુર એરબેસ પરથી ઉડાન ભર્યું છે, જે દિલ્હીમાં કૃત્રિમ વરસાદ (Cloud Seeding) કરવાની પ્રક્રિયામાં ભાગ લેશે.
આ પ્રયાસનો મુખ્ય હેતુ — હવામાં ફેલાયેલા ધૂળના કણો અને ઝેરી પ્રદૂષકોને વરસાદ દ્વારા નીચે લાવી, વાતાવરણને શુદ્ધ બનાવવાનો છે.
પ્રોજેક્ટની કામગીરી અને મંજૂરી
દિલ્હી સરકારે આ પ્રયોગ માટે આશરે ₹3.21 કરોડનો ખર્ચ મંજૂર કર્યો છે.
તે ઉપરાંત, IIT કાનપુર સાથે 25 સપ્ટેમ્બર, 2025ના રોજ MoU (Memorandum of Understanding) પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા, જેના અંતર્ગત IIT કાનપુરની વૈજ્ઞાનિક ટીમ સમગ્ર ક્લાઉડ સીડિંગ પ્રક્રિયા સંભાળશે.
પર્યાવરણ મંત્રી મનજિંદર સિંહ સિરસાએ જણાવ્યું કે વિમાન કાનપુરથી મેરઠ તરફ ઉડાન ભર્યું છે અને ત્યારબાદ દિલ્હી તરફ જશે. વિમાન પહોંચતાં જ કૃત્રિમ વરસાદની પ્રક્રિયા શરૂ કરવામાં આવશે.
હવામાનની પરિસ્થિતિ અને તકનીકી વિગત
વિમાન ઉડાન ભરતી વખતે કાનપુરમાં દૃશ્યતા આશરે 2000 મીટર હતી, જ્યારે ઉડાન માટે જરૂરી લઘુત્તમ દૃશ્યતા 5000 મીટર હોવી જોઈએ. છતાં IIT કાનપુરની ટીમે હવામાનની અનુકૂળતા તપાસીને ઉડાનની મંજૂરી આપી.
ક્લાઉડ સીડિંગ પ્રક્રિયામાં વિમાનમાંથી ખાસ રસાયણો (જેમ કે સિલ્વર આયોડાઇડ અને સોડિયમ ક્લોરાઇડ) વાદળોમાં છાંટવામાં આવે છે, જેથી પાણીના કણો એકત્ર થાય અને વરસાદ રૂપે જમીન પર પડે.
દિલ્હી માટે આશાનું કિરણ
તાજેતરના દિવસોમાં દિલ્હીના AQI (એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ) 400થી વધુ નોંધાતા પ્રદૂષણ ગંભીર સ્તરે પહોંચી ગયું છે. તેથી કૃત્રિમ વરસાદથી વાતાવરણમાં સુધારો થવાની આશા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે.
જો હવામાન અનુકૂળ રહેશે, તો આગામી 1 થી 2 દિવસમાં દિલ્હીમાં પ્રથમ કૃત્રિમ વરસાદ થવાની શક્યતા છે.
