હરિયાણા વિધાનસભા ચૂંટણીનું આજે પરિણામનો દિવસ છે, પરંતુ તે પહેલા આવેલા એક્ઝિટ પોલના અંદાજોમાં કોંગ્રેસની સત્તામાં વાપસીની ભવિષ્યવાણી કરવામાં આવી છે. જો એક્ઝિટ પોલના આંકડાઓને ચૂંટણી પરિણામોમાં અનુવાદિત કરવામાં આવે તો કોંગ્રેસ માટે સૌથી મોટો પડકાર મુખ્યમંત્રીની પસંદગીનો રહેશે. પૂર્વ સીએમ ભૂપિંદર સિંહ હુડ્ડાએ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહ્યું છે કે, તેઓ ન તો થાકેલા છે અને ન તો રિટાયર્ડ છે, જ્યારે સિરસાના સાંસદ કુમારી સેલજા પણ દિલ્હીમાં પડાવ કરી રહ્યા છે.
હરિયાણામાં કોંગ્રેસની રણનીતિ હેઠળ આ વખતે મુખ્યમંત્રીના ચહેરા વગર ચૂંટણી લડવામાં આવી હતી. આમ છતાં ભૂપિંદર સિંહ હુડ્ડા, કુમારી સેલજા અને રણદીપ સુરજેવાલા સીએમ બનવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરતા રહ્યા. ભૂપિંદર સિંહ હુડ્ડા 2005થી 2015 સુધી બે વાર સીએમ રહી ચૂક્યા છે અને હવે ત્રીજી વખત તેમણે ખુરશી પર બેસવાની આખી ફિલ્ડિંગ સજા રાખી છે. કુમારી સેલજા દલિત અને મહિલા કાર્ડ રમી રહી છે અને સીએમની ખુરશી પર બેઠી છે. આ રીતે પરિણામ પહેલા જ કોંગ્રેસમાં મુખ્યમંત્રી પદ માટે હોબાળો મચી ગયો છે.
પૂર્વ મુખ્યમંત્રી ભૂપિંદર સિંહ હુડ્ડા બે દિવસથી દિલ્હીમાં પડાવ કરી રહ્યા છે. સોમવારે તેમણે હરિયાણાના પ્રભારી દીપક બાબરીયા સાથે મહત્વની બેઠક કરી સીએમ પદ પર દાવો કર્યો હતો. ધારાસભ્યોના મત અને હાઈકમાન્ડના નિર્ણયથી જ મુખ્યમંત્રી નક્કી થશે. સિરસાના સાંસદ કુમારી સેલજા પણ દિલ્હીમાં પડાવ કરી રહ્યા છે, તો રણદીપ સુરજેવાલા પણ કેદારનાથ ધામથી હરિયાણા પરત ફર્યા છે. કોંગ્રેસના ત્રણેય નેતાઓ ગાંધી પરિવારના નજીકના માનવામાં આવે છે અને હરિયાણાના રાજકારણમાં તેમની સારી વાત છે.
કોંગ્રેસમાં મુખ્યમંત્રીની પસંદગી કેવી રીતે થાય છે?
હરિયાણા કોંગ્રેસના નેતાઓ વચ્ચે મુખ્યમંત્રી પદ માટે રાજકીય ઘમાસાણને જોતા પાર્ટી હાઈકમાન્ડે ડેમેજ કંટ્રોલની જવાબદારી મહાસચિવો કેસી વેણુગોપાલ અને અજય માકનને સોંપી છે. ચૂંટણી પરિણામો સાથે જ કોંગ્રેસના બંને નેતા ચંદીગઢ પહોંચશે. કોંગ્રેસ પાસે મુખ્યમંત્રી પદની પસંદગી કરવાની વ્યવસ્થા છે. ચૂંટણી પરિણામો બાદ ધારાસભ્યો પાસેથી મુખ્યમંત્રીનું નામ નક્કી કરવા ભલામણ કરવામાં આવે છે, ત્યારે હાઈકમાન્ડનો નિર્ણય આખરી હોય છે.
મુખ્યમંત્રીની પસંદગી માટે કોંગ્રેસની પેટર્ન
રાજસ્થાનથી લઇ મધ્યપ્રદેશ, હિમાચલ પ્રદેશ, છત્તીસગઢ અને કર્ણાટક સુધી કોંગ્રેસમાં એક પેટર્ન જોવા મળી છે. કોંગ્રેસે સીએમ પદનો ચહેરો ભલે કોઇને જાહેર ન કર્યો હોય, પરંતુ ચૂંટણી લડનાર નેતાની મુખ્યમંત્રી તરીકે તાજપોશી થાય છે. 2018ની રાજસ્થાન ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે અશોક ગેહલોત અને સચિન પાયલટને મેદાનમાં ઉતાર્યા હતા. આવી સ્થિતિમાં, જ્યારે તે સત્તામાં પરત ફરી, ત્યારે ગેહલોતને સીએમની ખુરશી અને સચિન પાયલટને ડેપ્યુટી સીએમ બનાવવામાં આવ્યા. તેલંગાણામાં કોંગ્રેસ સીએમ ચહેરા વગર ઉતરી હતી અને સત્તામાં આવ્યા બાદ પ્રદેશ અધ્યક્ષ રેવંત રેડ્ડીને સીએમની ખુરશી આપવામાં આવી હતી, કારણ કે આ ચૂંટણી તેમના નેતૃત્વમાં લડવામાં આવી હતી.
હિમાચલમાં જ્યાં સુધી કોંગ્રેસ વીરભદ્ર સિંહને આગળ રાખીને ચૂંટણી લડતી રહી ત્યાં સુધી સીએમની ખુરશી પણ તેમને સોંપી દીધી. આ પછી, જ્યારે 2022 માં હિમાચલમાં કોંગ્રેસ સત્તામાં પરત ફરી હતી, ત્યારે સુખવિંદર સિંહ સુખુની તાજપોશી કરવામાં આવી હતી, કારણ કે ચૂંટણી તેમના નેતૃત્વમાં લડવામાં આવી હતી. 2018માં છત્તીસગઢમાં ભૂપેશ બઘેલના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસે ચૂંટણી લડી હતી અને મુખ્યમંત્રીની ખુરશી પણ તેમને સોંપી હતી.
હૂડાનું નામ સાઈડલાઈન કરવું મુશ્કેલ
ભૂપેન્દ્ર હુડ્ડાએ ભાજપ વિરુદ્ધ રાજકીય માહોલ બનાવવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. હૂડા ખેડુતોથી લઈને કુસ્તીબાજો અને યુવાનો સુધીના મુદ્દાઓ પર કથા ગોઠવતા જોવા મળ્યા હતા. જાટ વિરુદ્ધ બિન-જાટોએ વાતાવરણ ઉભું થવા દીધું ન હતું અને હૂડાએ આખી ચૂંટણી દરમિયાન 36 સમુદાયોનું સમર્થન રાખ્યું હતું. એટલું જ નહીં, ભૂપેન્દ્ર સિંહ હુડ્ડાના પુત્ર દીપેન્દ્ર હુડ્ડાએ એક દિવસમાં સાતથી આઠ રેલીઓ કરી હતી.
કોણ બનશે સીએમ અને ડેપ્યુટી સીએમ?
સાથે જ કુમારી સેલજા કોંગ્રેસનો દલિત ચહેરો છે. તેઓ પાંચ વખત સાંસદ રહી ચૂક્યા છે અને સોનિયા ગાંધીના નજીકના માનવામાં આવે છે. આજકાલ જે રીતે રાહુલ ગાંધી સામાજિક ન્યાયના એજન્ડા સાથે આગળ વધી રહ્યા છે, તે રીતે સેલજા પોતાનો દાવો કરી રહી છે. હરિયાણામાં કોંગ્રેસ જાટ-દલિત સમીકરણની મદદથી ભાજપને જોરદાર પડકાર આપતી જોવા મળી રહી છે, પરંતુ જે રીતે સેલજાએ ચૂંટણી પ્રચારથી પોતાની જાતને દૂર કરી લીધી છે અને ચૂંટણીની વચ્ચે તે ગુસ્સે પણ થઈ ગઈ છે. વિપક્ષે તેને મુદ્દો બનાવી દીધો હતો, આ જ વાત સેલજાની વિરુદ્ધ પણ જઈ શકે છે. હવે જોવું રહ્યું કે હરિયાણાના ગેહલોત અને પાયલટ કોણ બને છે એટલે કે સીએમ અને ડેપ્યુટી સીએમ કોણ બનશે?
