Date 18-11-2024 ડિસેમ્બરની બેઠકમાં કેન્દ્રીય બેન્કના આ નિર્ણય પર ખાસ નજર રહેશે, કારણ કે તેનાથી માત્ર મોંઘવારી જ નહીં પરંતુ અર્થવ્યવસ્થાની દિશા પર પણ અસર પડશે. ચાલો સમજીએ કે ફુગાવાના આંકડા અત્યારે કેવી પરિસ્થિતિ જણાવી રહ્યા છે.
ઓક્ટોબર મહિનાના રિટેલ ફુગાવાના ડેટાએ ભારતીય રિઝર્વ બેંક (આરબીઆઈ) ની સામે નવા પડકારો ઉભા કર્યા છે. કન્ઝ્યુમર પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સ (સીપીઆઇ) આધારિત રિટેલ ફુગાવો વધીને 6.21 ટકા થયો છે, જે છેલ્લા 14 મહિનાની સૌથી ઊંચી સપાટી છે. આ સંખ્યા આરબીઆઈના 2-6 ટકાની લક્ષ્ય સીમાની બહાર છે, જેના કારણે આરબીઆઈ પર મોંઘવારીને નિયંત્રિત કરવા માટે દબાણ વધ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, સવાલ એ ઉભો થઈ રહ્યો છે કે શું આરબીઆઈ આગામી નાણાકીય સમિતિની બેઠકમાં વ્યાજ દર ઘટાડવાનો નિર્ણય લઈ શકે છે?
Read: શા માટે ભારત નાઈજીરિયાને કિંમત આપી રહ્યું છે? 135 કંપનીઓએ 27 અબજ ડોલરની દાવ લગાવી છે
ડિસેમ્બરમાં યોજાશે બેઠક
આરબીઆઇની મોનેટરી પોલિસી કમિટી (એમપીસી)ની આગામી બેઠક ડિસેમ્બરમાં યોજાવાની છે, જેમાં નીતિગત વ્યાજદરો અંગે નિર્ણય લેવાશે. અગાઉ નિષ્ણાતો અને બજારને નબળા પડી રહેલા અર્થતંત્રને રાહત આપવા માટે ડિસેમ્બરમાં વ્યાજદરમાં ઘટાડાની અપેક્ષા હતી. પરંતુ, ફુગાવો ઊંચા સ્તરે પહોંચ્યા બાદ આ શક્યતાને આંચકો લાગ્યો છે.
ફુગાવાથી આરબીઆઈનું ટેન્શન વધ્યું
ઓક્ટોબરમાં રિટેલ ફુગાવામાં થયેલો વધારો અનપેક્ષિત તો હતો જ, સાથે સાથે આરબીઆઈ માટે પણ તે એક મોટો માથાનો દુખાવો બની ગયો છે. વૈશ્વિક સ્તરે અમેરિકા, યુરોપ, ચીન અને અન્ય અદ્યતન અર્થતંત્રોએ વ્યાજદરમાં ઘટાડો કરવાનું ચાલુ રાખ્યું છે. અમેરિકા અને યુરોપિયન સેન્ટ્રલ બેન્કે આ વર્ષે અનેક વખત વ્યાજદરમાં ઘટાડો કર્યો છે. ઊલટાનું ભારતમાં વધી રહેલી મોંઘવારીએ વ્યાજદરમાં ઘટાડાની શક્યતાને નબળી પાડી દીધી છે.
રાજ્યપાલ સામે આ છે પડકાર
આરબીઆઈ ગવર્નર શક્તિકાંત દાસ પહેલા જ સ્પષ્ટ કરી ચૂક્યા છે કે કેન્દ્રીય બેંકનું પ્રાથમિક લક્ષ્ય મોંઘવારીને નિયંત્રિત કરવાનું છે. જ્યારે ફુગાવો 6 ટકાથી વધી જાય છે, ત્યારે આરબીઆઈ સામાન્ય રીતે વ્યાજ દર વધારવા માટે પગલાં લે છે. આનાથી બજારમાં રોકડ પ્રવાહ ઘટે છે અને માંગ પર અંકુશ આવે છે, જે ફુગાવાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
વધતી મોંઘવારી વચ્ચે અર્થવ્યવસ્થા પહેલાથી જ સુસ્તીનો સામનો કરી રહી છે. ઓટોમોબાઈલ સેક્ટર વેચાણમાં ઘટાડા સામે ઝઝૂમી રહ્યું છે, જ્યારે એફએમસીજી કંપનીઓના નાણાકીય પરિણામો વપરાશમાં ઘટાડાના સંકેત આપી રહ્યા છે. શેરબજારમાં પણ સતત ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં, વ્યાજના દરમાં ઘટાડો કરવાની જરૂરિયાત અનુભવાઈ હતી જેથી બજારમાં રોકડ પ્રવાહ વધ્યો હતો અને માંગને વેગ મળ્યો હતો.
આરબીઆઈ આ નિર્ણય લઈ શકે છે
ડિસેમ્બરની બેઠકમાં આરબીઆઈ વ્યાજદર પર યથાસ્થિતિ જાળવી રાખે તેવી શક્યતા વધુ છે. ફુગાવાને નિયંત્રણમાં લાવવા માટે મધ્યસ્થ બેન્ક વ્યાજદરમાં વધારાનો વિકલ્પ પસંદ કરી શકે છે, પરંતુ તેની નકારાત્મક અસર અર્થતંત્ર પર પડી શકે છે.
