બોમ્બે હાઈકોર્ટે ફેક્ટ ચેક યુનિટ પરના આઈટી નિયમોને મૂળભૂત અધિકારો અને સેન્સરશીપના ઉલ્લંઘનને ટાંકીને ગેરકાયદેસર જાહેર કર્યા છે. આ પહેલા જાન્યુઆરીમાં હાઈકોર્ટની ડબલ બેન્ચે આ અંગે વિભાજિત ચુકાદો આપ્યો હતો. હવે ટાઈ બ્રેકર જજે આ સુધારાને ગેરકાયદેસર જાહેર કર્યો છે.
કેન્દ્ર સરકારને બોમ્બે હાઈ તરફથી મોટો ઝટકો લાગ્યો છે. કોર્ટે શુક્રવારે આઈટી નિયમોમાં 2023ના સુધારાને રદ કર્યો છે. કોર્ટે કહ્યું છે કે ફેક્ટ ચેક યુનિટ એ મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન છે. આ સુધારો કેન્દ્ર સરકારને મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર નકલી અને ગેરમાર્ગે દોરતી માહિતીને ઓળખવા માટે ફેક્ટ ચેક યુનિટ (FCU) ની સ્થાપના કરવાની સત્તા આપે છે.
અગાઉ બે ન્યાયાધીશોએ આ મામલે અલગ-અલગ નિર્ણયો આપ્યા હતા. આ પછી કેસ ત્રીજા કે ટાઈ બ્રેકર જજ પાસે ગયો. હવે ત્રીજા ન્યાયાધીશે આ સુધારાને ગેરબંધારણીય જાહેર કર્યો છે. જસ્ટિસ અતુલ ચંદુરકરે નિર્ણયમાં કહ્યું છે કે મારો મત છે કે આ સુધારા ભારતના બંધારણની કલમ 14 અને કલમ 19નું ઉલ્લંઘન છે. અગાઉ, જસ્ટિસ ગૌતમ પટેલ અને ડૉ. નીલાની ડિવિઝન બેન્ચે જાન્યુઆરી 2024માં આ મુદ્દે વિભાજિત ચુકાદો આપ્યો હતો.આ દલીલ અરજીમાં આપવામાં આવી હતીસ્ટેન્ડ-અપ કોમેડિયન કુણાલ કામરા, એડિટર્સ ગિલ્ડ ઑફ ઈન્ડિયા અને એસોસિએશન ઑફ ઈન્ડિયન મેગેઝિન્સ સહિતના અરજદારોએ દલીલ કરી હતી કે આ નિયમો સરકારની ટીકાની સામગ્રી પર સેન્સરશિપ તરફ દોરી જશે. હવે હાઈકોર્ટે આ સુધારો રદ કર્યો છે.
સરકારે માર્ચ 2024માં એક નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું હતુંમાર્ચ 2024 માં, કેન્દ્રએ IT નિયમોને સૂચિત કર્યા કે જે FCU ને પ્રેસ ઇન્ફોર્મેશન બ્યુરો (PIB) હેઠળ સરકાર-સંબંધિત ઑનલાઇન સામગ્રીની ચોકસાઈ પર દેખરેખ રાખવા અને મંજૂરી આપવા માટે મૂકે છે, જો કે, માત્ર એક દિવસ પછી, સુપ્રીમ કોર્ટે સ્વતંત્રતાના મહત્વને ટાંકીને હસ્તક્ષેપ કર્યો. FCU ના, અને FCU પર IT નિયમોની સૂચના પર રોક લગાવી.
