તેમણે કહ્યું હતું કે, તુર્કીએ હંમેશા પાકિસ્તાનને ટેકો આપ્યો છે, પછી તે રાજદ્વારી વિવાદોમાં હોય કે લશ્કરી ભાગીદારીમાં. પરંતુ શું તે ફક્ત મિત્રતાની વાત છે? હકીકતમાં તુર્કીએ પાકિસ્તાનને જે મદદ કરી છે તેની પાછળનો સાચો હેતુ કંઈક બીજો જ છે. આવો જાણીએ તુર્કીનો સૌથી મોટો હેતુ શું છે?
પહેલગામ આતંકી હુમલા બાદ જ્યારે ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ ચરમસીમાએ હતો ત્યારે દુનિયાના બે દેશો આ ‘આતંકવાદ’ના સમર્થનમાં ખુલ્લા મને ઊભા હતા. મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવતા તુર્કીએ પાકિસ્તાનની મદદ માટે લશ્કરી સાધનો મોકલ્યા હતા. તુર્કી એ જ દેશ છે, જ્યાં ભારતે વિનાશકારી ભૂકંપ બાદ તાત્કાલિક મદદ મોકલી હતી અને તુર્કીએ પણ ભારતને મુશ્કેલીમાં તેની સાથે ઉભા રહેવા માટે સાચો મિત્ર ગણાવ્યો હતો, પરંતુ તેઓ આભારી હોવાનું બહાર આવ્યું હતું.
તુર્કીએ હંમેશા પાકિસ્તાનને સમર્થન આપ્યું છે, પછી તે ડિપ્લોમેટિક વિવાદમાં હોય કે પછી સૈન્ય ભાગીદારીમાં. પરંતુ શું તે ફક્ત મિત્રતાની વાત છે? હકીકતમાં તુર્કીએ પાકિસ્તાનને જે મદદ કરી છે તેની પાછળનો સાચો હેતુ કંઈક બીજો જ છે. આવો જાણીએ તુર્કીનો સૌથી મોટો હેતુ શું છે?
તુર્કીનો સૌથી મોટો હેતુ
તુર્કીએ તાજેતરના વર્ષોમાં તેના સંરક્ષણ ઉદ્યોગને મજબૂત બનાવ્યો છે અને હવે તે વિશ્વના ટોચના શસ્ત્રોના નિકાસકારોમાંનો એક બનવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. તુર્કી વિશ્વનો સૌથી મોટો હથિયાર નિકાસકાર દેશ બનવા માંગે છે. સેના અને સંરક્ષણ પર ભારે નિર્ભરતા ધરાવતું પાકિસ્તાન તુર્કી માટે આદર્શ ગ્રાહક છે. તુર્કીએ પાકિસ્તાન સાથે અનેક મોટા સંરક્ષણ સોદા કર્યા છે, જેમાં મિલાનગામ યુદ્ધ જહાજો, ટી -129 એટેક હેલિકોપ્ટર અને વિવિધ ડ્રોનનો સમાવેશ થાય છે. આ સોદા તુર્કીના સંરક્ષણ ઉદ્યોગ માટે અબજો ડોલરની આવકનો સ્રોત છે.
આ છે પ્લાનિંગ
પાકિસ્તાનને તુર્કીનું સમર્થન માત્ર મિત્રતા જ નહીં, પરંતુ વ્યૂહાત્મક રોકાણ છે. આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર પાકિસ્તાનને સમર્થન આપીને તુર્કી ન માત્ર એક મિત્ર દેશની છબી બનાવી રહ્યું છે પરંતુ પોતાના હથિયાર બજારને પણ વિસ્તારી રહ્યું છે. આ ઉપરાંત, પાકિસ્તાન સાથેના મજબૂત લશ્કરી સંબંધો તુર્કીની સંરક્ષણ કંપનીઓને નવા કરારો અને વેચાણની તકો પૂરી પાડે છે.
તુર્કી વૈશ્વિક શસ્ત્ર બજારમાં અગ્રણી બનવા માંગે છે
તુર્કીનો હેતુ માત્ર પાકિસ્તાન પૂરતો મર્યાદિત નથી. તે દુનિયાભરમાં પોતાના હથિયારો વેચવા માટે ઉત્સુક છે. તુર્કી મધ્ય પૂર્વ, આફ્રિકા અને એશિયામાં તેના સંરક્ષણ ઉત્પાદનોના બજારને ઝડપથી વિસ્તૃત કરી રહ્યું છે. પાકિસ્તાન જેવા દેશોની મદદ અને સહયોગથી તુર્કી આ બજારોમાં પોતાની પકડ મજબૂત કરી રહ્યું છે.
તુર્કીએ પાકિસ્તાનને જે ટેકો આપ્યો છે તે માત્ર એક રાજદ્વારી પગલું નથી, પરંતુ એક ઇરાદાપૂર્વકની વ્યૂહરચના છે જે તેના શસ્ત્ર ઉદ્યોગને વેગ આપવા માટે મદદ કરે છે. આવનારા વર્ષોમાં તુર્કી આ રણનીતિ દ્વારા પોતાના રક્ષા ઉદ્યોગને વધુ મજબૂત કરશે અને વૈશ્વિક હથિયાર નિકાસકારના રૂપમાં પોતાની સ્થિતિ વધુ મજબૂત કરશે.
હવે રેન્કિંગ કેટલું છે?
તુર્કીએ હથિયારો બનાવવા અને વેચવાની દિશામાં મોટી સફળતા મેળવી છે. તુર્કી હવે વિશ્વનો ૧૧ મો સૌથી મોટો શસ્ત્ર નિકાસકાર દેશ બની ગયો છે. સંસ્થાના આંકડા મુજબ 2014-2018ની તુલનામાં 2019-2023માં તુર્કીના હથિયારોની નિકાસ બમણી થઈ ગઈ છે. તુર્કીના હથિયારોની નિકાસમાં 2019થી 2023 વચ્ચે 106 ટકાનો વધારો થયો છે. તેણે તુર્કીને વિશ્વના અગ્રણી શસ્ત્ર નિકાસકારોની હરોળમાં મૂકી દીધું છે. માલદીવે પણ તુર્કી પાસેથી ટીબી-2 એટેક ડ્રોન ખરીદ્યા છે. આ કરન્સી સર્વેલન્સ માટે છે. આ ડ્રોનથી યુક્રેનમાં તબાહી મચી ગઈ છે.
આ સૌથી મોટા હથિયાર નિકાસ કરનારા દેશો છે.
તુર્કી હવે અમેરિકા, ફ્રાન્સ, રશિયા, ઇટાલી, દક્ષિણ કોરિયા, ચીન, જર્મની, બ્રિટન, સ્પેન અને ઇઝરાયલ છે, જે તુર્કી કરતા આગળ છે. શસ્ત્ર નિકાસકારોના આ ટોચના ૧૦ દેશો પછી તુર્કી વિશ્વનો ૧૧ મો સૌથી મોટો શસ્ત્ર નિકાસકાર દેશ છે. સંયુક્ત આરબ અમીરાતમાં તેના શસ્ત્રોની નિકાસમાં તુર્કીનો હિસ્સો ૧૫ ટકા હતો. ત્યાર બાદ કતારે 13 ટકા અને પાકિસ્તાને 11 ટકા હથિયાર મોકલ્યા છે. તુર્કી 6.3 ટકા હિસ્સા સાથે સબ-સહારા આફ્રિકામાં શસ્ત્રોનો ચોથો સૌથી મોટો સપ્લાયર પણ બન્યો હતો. 2014-2018ના સમયગાળામાં તુર્કીની આયાતમાં 29 ટકાનો ઘટાડો થયો હોવાનું અહેવાલમાં જણાવાયું હતું.
