ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વધી રહેલા તણાવ અને 22 એપ્રિલની આતંકી ઘટના બાદ કરાચી સ્ટોક એક્સચેન્જમાં હાહાકાર મચી ગયો હતો અને શેર બજાર 7000 અંકોથી વધુ ઘટી ગયું છે, જેના કારણે પાકિસ્તાની રોકાણકારોમાં ભારે ભયનો માહોલ જોવા મળી રહ્યો છે.
પહેલગામ હુમલા બાદથી ભારત પાકિસ્તાન પર કડક કાર્યવાહી કરી રહ્યું છે, જેના કારણે પાકિસ્તાન ફરી એકવાર આર્થિક સંકટના ઊંડા ખાડામાં ફસાયેલું દેખાઈ રહ્યું છે. તાજેતરમાં જ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વધી રહેલા તણાવના કારણે કરાંચી સ્ટોક એક્સચેન્જ (કેએસઇ)માં ભારે ઘટાડો નોંધાયો છે. જમ્મુ-કાશ્મીરના પહેલગામમાં 22 એપ્રિલના રોજ થયેલા આતંકી હુમલામાં 26 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા બાદ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વધેલા તણાવે પાકિસ્તાનના શેર બજારને હચમચાવી નાખ્યું છે. આ હુમલા બાદ 23 એપ્રિલથી 30 એપ્રિલની વચ્ચે પાકિસ્તાનના બેન્ચમાર્ક કેએસઇ-100 ઇન્ડેક્સમાં 7,100 પોઇન્ટ એટલે કે લગભગ 6 ટકાનો મોટો ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો.
30 એપ્રિલે સૌથી મોટો ઘટાડો
બજારમાં 30 એપ્રિલના રોજ ભારે ઊથલપાથલ જોવા મળી હતી, જ્યારે કેએસઇ-100 ઇન્ડેક્સ 3.09 ટકા અથવા 3,545 પોઇન્ટના ઘટાડા સાથે 1,11,326.57 પર બંધ રહ્યો હતો. માનવામાં આવી રહ્યું છે કે તાજેતરના સપ્તાહોમાં આ સૌથી મોટો એક દિવસીય ઘટાડો છે. આ ઘટાડામાં કેટલાક મુખ્ય ખેલાડીઓએ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી, જેમાં લક, એન્ગ્રોએચ, યુબીએલ, પીપીએલ અને એફએફસીનો સમાવેશ થાય છે. આ હેવીવેઇટ શેરોએ મળીને ઇન્ડેક્સને 1,100 પોઇન્ટથી વધુનો ઘટાડો કર્યો હતો.
બજારમાં કામચલાઉ રાહત
2 મેના રોજ બજારમાં થોડી રાહત જોવા મળી હતી, જ્યારે કેએસઇ-100 ઇન્ડેક્સ 2,785 પોઇન્ટ અથવા 2.5 ટકા વધીને 1,14,119 પર બંધ થયો હતો. જો કે, નિષ્ણાતો માને છે કે આ વધારો ટકાઉ ન હોઈ શકે અને તેને “મૃત બિલાડીના બાઉન્સ” (એટલે કે કામચલાઉ પુન:પ્રાપ્તિ) તરીકે પણ જોઈ શકાય છે. જ્યાં સુધી ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે વધી રહેલા તણાવમાં નરમાશ નહીં આવે ત્યાં સુધી બજાર ફરી ઘટી શકે છે.
ભારત તરફથી તણાવ ઘટવાનું સૌથી મોટું કારણ
નોંધપાત્ર વાત એ છે કે, તાજેતરમાં જ પાકિસ્તાન તરફથી અંકુશ રેખા (એલઓસી) પર કેટલીક ઉશ્કેરણીજનક પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવી હતી, જેના જવાબમાં ભારતે કડક વલણ અપનાવ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં પાકિસ્તાનમાં યુદ્ધનો ભય ફેલાયો છે. આ અહેવાલોએ પાકિસ્તાની રોકાણકારોની ચિંતા વધારી દીધી છે, જેના કારણે તેમણે ગભરાટ સાથે શેર વેચવાનું શરૂ કર્યું હતું.
તમારા પોતાના લોકો કંગાળ છે.
ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના ભૌગોલિક રાજકીય તણાવની સીધી અસર રોકાણકારોના સેન્ટિમેન્ટ પર પડી છે. બજારમાં અનિશ્ચિતતા અને ભયનો માહોલ છે, જેના કારણે રોકાણકારોએ મોટા પાયે વેચવાલી શરૂ કરી દીધી છે. વિદેશી રોકાણકારો પણ આ પરિસ્થિતિથી ચિંતિત છે અને તેઓ તેમના નાણાં સલામત બજારોમાં સ્થાનાંતરિત કરી રહ્યા છે.
માત્ર સ્થાનિક રોકાણકારો જ નહીં, પરંતુ વિદેશી રોકાણકારોએ પણ પોતાના નાણાં પાકિસ્તાનથી બહાર કાઢવાનું શરૂ કરી દીધું છે. આંતરરાષ્ટ્રીય રેટિંગ એજન્સીઓના અહેવાલો અનુસાર પાકિસ્તાનની રાજકીય અને આર્થિક અસ્થિરતાને કારણે વિદેશી રોકાણકારોનો વિશ્વાસ સતત નબળો પડી રહ્યો છે. આ કારણે કરાંચી સ્ટોક એક્સચેન્જમાં ભારે દબાણ છે.
અર્થતંત્ર પહેલેથી જ નાજુક છે
પાકિસ્તાન પહેલાથી જ ગંભીર આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહ્યું છે. ફુગાવો તેની ટોચ પર છે, વિદેશી હૂંડિયામણનો ભંડાર લગભગ ખતમ થઈ ગયો છે, અને આઇએમએફની કડક શરતોએ સામાન્ય લોકોની કમર તોડી નાખી છે. આવી સ્થિતિમાં ભારત તરફથી વધી રહેલા તણાવે રોકાણકારોને વધુ બિહામણા કરી દીધા છે.
શું હવે પાકિસ્તાન સુધરી જશે?
આર્થિક વિશેષજ્ઞોનું કહેવું છે કે જો સ્થિતિ જલદી નહીં સુધરે તો પાકિસ્તાનને મોટી આર્થિક આફતનો સામનો કરવો પડી શકે છે. શેરબજારમાં ઘટાડો એ માત્ર શરૂઆત છે. જો રોકાણકારોનો વિશ્વાસ સંપૂર્ણપણે તૂટી જશે તો માત્ર બજાર જ નહીં, પરંતુ પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થાને પણ સંભાળવી મુશ્કેલ બનશે.
