અમેરિકાની અંતરિક્ષ એજન્સી નાસા અને ભારતીય અંતરિક્ષ અનુસંધાન સંગઠને મળીને દુનિયાનો સૌથી શક્તિશાળી ઉપગ્રહ તૈયાર કર્યો છે. આ ઉપગ્રહ પ્રાકૃતિક આપત્તિની ઘટનાઓને સમજવા માટે જરૂરી ડેટા આપશે, નાસાએ કહ્યું છે કે તેને આવતા વર્ષના પ્રારંભમાં શ્રીહરિકોટાથી પ્રક્ષેપિત કરવામાં આવશે.
ઈસરો અને નાસાના જોઈન્ટ મિશન નિસાર વિશે મોટું અપડેટ સામે આવ્યું છે. અમેરિકાની અંતરિક્ષ એજન્સી નાસાએ જાણકારી આપી છે કે વર્ષ 2025ની શરૂઆતમાં તે નિસાન (નાસા-ઈસરો સિન્થેટિક અપર્ચર રડાર) ઉપગ્રહને લોન્ચ કરવા જઈ રહી છે. આ વિશ્વનો સૌથી શક્તિશાળી ઉપગ્રહ હશે, જે વિશ્વભરમાં કુદરતી આફતોની ગતિવિધિઓ પર નજર રાખશે.
અંતરિક્ષમાં તૈનાત કર્યા બાદ આ ઉપગ્રહ ભૂકંપ, વરસાદ, ભૂસ્ખલન, ચક્રવાતી તોફાન, વીજળીથી લઈને જ્વાળામુખી ફાટવા અને ટેક્ટોનિક પ્લેટોની અવરજવર પર નજર રાખશે, તેમજ પ્રાકૃતિક ઘટનાઓ પહેલા એલર્ટ મોકલશે, જેનાથી આવી આપત્તિમાં વધુ નુકસાનથી બચી શકાશે.
ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ઈસરો) અને નાસાએ મળીને આ સેટેલાઈટ તૈયાર કર્યો છે. નાસાના જણાવ્યા અનુસાર આ ઉપગ્રહના ડેટા ભૂકંપ, જ્વાળામુખી ફાટવા, ભૂસ્ખલન જેવી કુદરતી આફતોની ઘટનાઓને સમજવામાં મદદ કરશે.
2025માં ભારતમાંથી લોન્ચ કરવામાં આવશે
નાસાએ કહ્યું છે કે આ ઉપગ્રહ 2025ની શરૂઆતમાં ભારતથી લોન્ચ કરવામાં આવશે. તેને શ્રીહરિકોટાના સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી જીએસએલવી-એમકે2 રોકેટથી લોન્ચ કરવામાં આવશે. તેનું એસ-બેન્ડ અમદાવાદમાં ઇસરોના સ્પેસ એપ્લિકેશન સેન્ટર ખાતે બનાવવામાં આવ્યું છે. સાથે જ નાસા દ્વારા તેની એલ-બેન્ડ અને સ્પેસક્રાફ્ટ બસ તૈયાર કરવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત નાસાએ નિસાર ઉપગ્રહ માટે ડેટા રેકોર્ડર, જીપીએસ અને પેલોડ ડેટા સબ સિસ્ટમ જેવા મહત્વના ઉપકરણો તૈયાર કર્યા છે.
નિસાર 12 દિવસમાં પૃથ્વીના બે ચક્કર લગાવશે
નિસાર (નાસા-ઈસરો સિન્થેટિક અપર્ચર રડાર) મિશન દર 12 દિવસમાં બે વાર પૃથ્વીની સપાટી અને બરફથી આચ્છાદિત સપાટીઓની હિલચાલને માપશે. નિસારના ડેટા સંગ્રહની ગતિ સંશોધનકારોને સમય જતાં પૃથ્વીની સપાટી કેવી રીતે બદલાય છે તેનું સંપૂર્ણ ચિત્ર આપશે.
2025 ની શરૂઆતમાં ભારતથી લોન્ચ કરવાનું લક્ષ્ય રાખતા, આ મિશન ઇંચ દર ઇંચ સપાટીની હિલચાલને ઓળખવા માટે સક્ષમ હશે. પૃથ્વીની સપાટી પર થતા ફેરફારો પર નજર રાખવા ઉપરાંત, ઉપગ્રહ બરફની ચાદરો, હિમનદીઓ અને દરિયાઇ બરફની હિલચાલ અને વનસ્પતિમાં ફેરફારના નકશા પર પણ નજર રાખી શકશે.
ભૂકંપ વિશે શું માહિતી આપશો?
કેલિફોર્નિયાના પાસાડેનામાં કેલટેકમાં મિશન માટે અમેરિકાના સોલિડ અર્થ સાયન્સ ચીફ માર્ક સિમોન્સે જણાવ્યું હતું કે, નિસએઆર ઉપગ્રહ આપણને જણાવશે નહીં કે ધરતીકંપ ક્યારે આવશે, તેના બદલે, તે આપણને એ સમજવામાં મદદ કરશે કે વિશ્વના કયા વિસ્તારોમાં નોંધપાત્ર ધરતીકંપો માટે સૌથી વધુ સંવેદનશીલ છે. ઉપગ્રહના ડેટા સંશોધનકારોને માહિતી આપશે કે ભૂકંપ ઉત્પન્ન કર્યા વિના પૃથ્વીની સપાટીના કયા ભાગો ધીમે ધીમે આગળ વધે છે અને કયા ભાગો એક સાથે બંધ છે અને અચાનક આગળ વધી શકે છે.
ભારતની નજર હિમાલયના પ્રદેશો પર છે
ભારતના અમદાવાદ સ્થિત સ્પેસ એપ્લિકેશન્સ સેન્ટરમાં નિસાર માટે ઇસરો સોલિડ અર્થ સાયન્સ લીડ શ્રીજીથ કે એમએ જણાવ્યું છે કે, “ઇસરોની દ્રષ્ટિએ અમને હિમાલયની પ્લેટ રેન્જમાં ખાસ રસ છે. આ વિસ્તારમાં ભૂતકાળમાં ખૂબ જ તીવ્રતાના ધરતીકંપોનો અનુભવ થયો છે, અને નિસાર આપણને હિમાલયના ધરતીકંપના જોખમો વિશે અભૂતપૂર્વ માહિતી આપશે.”
જ્વાળામુખી ફાટવાની સંપૂર્ણ માહિતી મળશે
જ્વાળામુખીના નિષ્ણાતો માટે સપાટીની હિલચાલ પણ મહત્વની છે, જેમને સમયાંતરે જમીનની હિલચાલને શોધવા માટે નિયમિતપણે એકત્ર કરવામાં આવેલા ડેટાની જરૂર પડે છે, જે વિસ્ફોટોને અગાઉથી જ શોધી શકે છે. જેમ જેમ મેગ્મા પૃથ્વીની સપાટીની નીચે સરકે છે, તેમ તેમ જમીન બહાર આવી શકે છે અથવા ડૂબી શકે છે. નિસાર ઉપગ્રહ જ્વાળામુખી શા માટે વિકૃત થાય છે અને આ હિલચાલ વિસ્ફોટ સૂચવે છે કે કેમ તેની સંપૂર્ણ સમજ આપવામાં મદદ કરશે.
