યુરોપિયન સેન્ટ્રલ બેંકના અહેવાલ મુજબ, સોનું હવે યુરો કરતાં વધુ મહત્વપૂર્ણ વિદેશી વિનિમય અનામત સંપત્તિ બની ગયું છે. યુએસ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના સત્તામાં પાછા ફરવાની સંભાવનાએ યુરોપિયન દેશોને તેમના સોનાના ભંડાર અંગે સાવધ બનાવ્યા છે. હવે ઘણા યુરોપિયન દેશોમાંથી અવાજ ઉઠાવવામાં આવી રહ્યો છે કે અમેરિકામાં સુરક્ષિત રાખેલ તેમનું સોનું પાછું લાવવું જોઈએ.
સોનાને હંમેશા વિશ્વમાં સૌથી સુરક્ષિત રોકાણ માનવામાં આવે છે. જ્યારે પણ યુદ્ધ, મંદી કે ભૂ-રાજકીય તણાવ જેવા વૈશ્વિક કટોકટીના વાદળો હોય છે, ત્યારે મોટા રોકાણકારો સોનામાં રોકાણ કરવાનું પસંદ કરે છે. આ જ કારણ છે કે કટોકટીના સમયે સોનાના ભાવ આસમાને પહોંચે છે.
પરંતુ આ વખતે મામલો થોડો અલગ છે. તે ફક્ત વધતી કિંમતો કે રોકાણના ડરનો મામલો નથી, પરંતુ હવે યુરોપિયન દેશો પોતે અમેરિકા પાસેથી પોતાનું સોનું પાછું મેળવવાની માંગ કરી રહ્યા છે. શું આ પાછળ ટ્રમ્પનું સત્તામાં પાછા ફરવાનું શક્ય કારણ છે?
યુરોપિયન દેશો પોતાનું સોનું પાછું કેમ માંગી રહ્યા છે?
અમેરિકામાં ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના સત્તામાં પાછા ફરવાની અટકળોએ યુરોપિયન દેશોને સતર્ક કર્યા છે. હવે ફ્રાન્સ, જર્મની, ઇટાલી જેવા દેશો માંગ કરી રહ્યા છે કે અમેરિકામાં જમા કરાયેલા તેમના સોનાના ભંડારને પાછા લાવવામાં આવે અથવા સ્વતંત્ર ઓડિટ કરવામાં આવે.
યુરોપનું સોનું અમેરિકામાં કેમ રાખવામાં આવે છે?
બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી, જ્યારે યુરોપમાં અસ્થિરતા હતી અને વૈશ્વિક વ્યવહારો માટે એક વિશ્વસનીય વ્યવસ્થાની જરૂર હતી, ત્યારે ઘણા દેશોએ અમેરિકા અને બ્રિટનમાં પોતાનું સોનું સુરક્ષિત રાખ્યું હતું. આજે પણ, જર્મની, ફ્રાન્સ અને ઇટાલીના સોનાનો મોટો ભાગ ન્યૂ યોર્કમાં ફેડરલ રિઝર્વ બેંક ઓફ અમેરિકા અને લંડનમાં બેંક ઓફ ઈંગ્લેન્ડમાં જમા છે.
ટેક્સપેયર્સ એસોસિએશન ઓફ યુરોપ (TAE) એ જાહેરમાં કહ્યું છે કે યુરોપિયન દેશોએ તેમના સોનાનું ઓડિટ કરવું જોઈએ. તેઓ કહે છે કે જો સોનું વિદેશમાં રાખવામાં આવ્યું હોય તો પણ સંપૂર્ણ પારદર્શિતા અને તેની પહોંચ જરૂરી છે.
ચિંતાનું સાચું કારણ
ટ્રમ્પે અગાઉ યુએસ સેન્ટ્રલ બેંક (ફેડરલ રિઝર્વ) ની સ્વતંત્રતા પર પણ સવાલ ઉઠાવ્યા છે. તેઓ ઘણીવાર વ્યાજ દરો અંગે ફેડને નિયંત્રિત કરવા માંગતા હતા. યુરોપિયન દેશોમાં હવે આ ડર છે. જો ટ્રમ્પ ફરીથી રાષ્ટ્રપતિ બને અને અમેરિકા કોઈ દિવસ કહે કે વિદેશી સોનું પાછું આપવું અન્યાયી છે તો શું થશે?
ભૂતકાળમાં, જર્મન કાયદા ઘડનારાઓને યુએસ તિજોરીઓમાં સંગ્રહિત તેમના દેશના સોનાને જોવાની મંજૂરી આપવામાં આવી ન હતી – જે પારદર્શિતા પર પ્રશ્નો ઉભા કરે છે.
અમેરિકા પાસે કેટલું સોનું છે?
ચોક્કસ આંકડા ગુપ્ત હોવા છતાં, અહેવાલો સૂચવે છે કે જર્મનીનું લગભગ 50% સોનું ન્યુ યોર્કના ફેડરલ રિઝર્વમાં મેનહટનના ખડકો નીચે બાંધવામાં આવેલા 80 ફૂટ ઊંડા તિજોરીમાં રાખવામાં આવ્યું છે.
સોનાની માંગ કેમ વધી રહી છે?
છેલ્લા ત્રણ વર્ષ 2022, 2023 અને 2024 માં, વિશ્વની મધ્યસ્થ બેંકોએ દર વર્ષે 1000 ટનથી વધુ સોનું ખરીદીને રેકોર્ડ તોડ્યા. આના બે મુખ્ય કારણોમાં વધતી જતી ફુગાવા અને આંતરરાષ્ટ્રીય અસ્થિરતા (ભૌગોલિક રાજકીય અનિશ્ચિતતા)નો સમાવેશ થાય છે.
