ચીનમાં, એજિયાઓ માટે લાખો ગધેડાઓને મારી નાખવામાં આવે છે. આને કારણે, ગધેડાની વસ્તી ઘટી રહી છે. આ એક મોટો ઉદ્યોગ છે. એજિયાઓ ગધેડાની ચામડીમાંથી બનાવવામાં આવે છે. તેનો ઉપયોગ દવાઓ અને સૌંદર્ય પ્રસાધનોમાં થાય છે. ચીનમાં ગધેડાની સંખ્યામાં ભારે ઘટાડો થયો છે. તેથી જ ચીન આફ્રિકાથી ગધેડાઓની આયાત કરી રહ્યું છે.
વિશ્વની બીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા, ચીન, આ દિવસોમાં એક અનોખા પણ ચિંતાજનક કારણસર સમાચારમાં છે અને તે છે ગધેડાનો વેપાર. ચીનમાં ગધેડા સંબંધિત એક ઉદ્યોગ છે જેની કિંમત લગભગ $6.8 બિલિયન (લગભગ ₹58,000 કરોડ) હોવાનો અંદાજ છે. પરંતુ હવે આ ઉદ્યોગ પર એક ગંભીર સંકટ મંડરાઈ રહ્યું છે, જેનાથી વૈશ્વિક પ્રાણી અધિકાર સંગઠનો અને ઉદ્યોગપતિઓ ચિંતિત છે.
‘એજિયાઓ’ ગધેડાનાં ચામડામાંથી બને છે
એજિયાઓ એ ચીનમાં ગધેડાની ચામડીમાંથી બનેલી પરંપરાગત દવા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દવા સ્ત્રીઓમાં પ્રજનન ક્ષમતા વધારવા, રક્ત પરિભ્રમણ સુધારવા અને વૃદ્ધત્વ વિરોધી મદદ કરે છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, આ દવાની માંગમાં ભારે વધારો થયો છે, જેના કારણે ગેરકાયદેસર દાણચોરી અને ગધેડાની કતલ ઝડપથી વધી છે.
ગધેડાની સંખ્યામાં ભારે ઘટાડો
પરિસ્થિતિ એટલી વણસી ગઈ છે કે ચીનમાં ગધેડાની વસ્તીમાં ભારે ઘટાડો થયો છે. FAO (ફૂડ એન્ડ એગ્રીકલ્ચર ઓર્ગેનાઇઝેશન) ના ડેટા અનુસાર, છેલ્લા બે દાયકામાં ચીનમાં ગધેડાની સંખ્યામાં લગભગ 76 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. ચીન હવે આફ્રિકા અને એશિયાના અન્ય દેશોમાંથી ગધેડા આયાત કરી રહ્યું છે, જેના કારણે ત્યાં પણ સંકટ વધુ ઘેરું બની રહ્યું છે.
ભારત સહિત ઘણા દેશો તેની વિરુદ્ધ છે
ભારત સહિત ઘણા દેશોએ ગધેડાના નિકાસ અને કતલના નિયમો કડક કર્યા છે. ઘણા આફ્રિકન દેશોએ પણ આ ક્રૂર વેપારને રોકવા માટે કાયદા બનાવ્યા છે. પ્રાણી અધિકાર સંગઠનોનું કહેવું છે કે ગધેડાની આ બર્બર હત્યા માત્ર પ્રાણીઓના અધિકારોનું ઉલ્લંઘન નથી કરી રહી, પરંતુ ગામડાઓની અર્થવ્યવસ્થાને પણ અસર થઈ રહી છે કારણ કે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ગધેડા હજુ પણ આજીવિકાનું એક મહત્વપૂર્ણ સાધન છે.
આગળ વધવાનો રસ્તો શું છે?
નિષ્ણાતો માને છે કે જો આ ગતિ ચાલુ રહેશે તો આગામી વર્ષોમાં ગધેડા દુર્લભ પ્રજાતિઓની યાદીમાં સામેલ થઈ શકે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયને આ કટોકટીને ગંભીરતાથી લેવા અને ‘એજિયાઓ’ માટે વૈકલ્પિક ઉકેલો શોધવાની અપીલ કરવામાં આવી રહી છે.
