ગંગા યમુના વિશ્વની સૌથી પ્રદૂષિત નદીઓમાંની એક છે. પરંતુ એક નદી એવી પણ છે જેને ડેડ રિવર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ નદીનું પાણી સંપૂર્ણ કાળું પડી ગયું છે. વિશ્વની સૌથી ગંદી નદીમાંની એક છે.
દિલ્હીની ચૂંટણીમાં યમુના અને ગંગામાં ગંદકીનો મુદ્દો છવાયેલો છે. ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી યોગી આદિત્યનાથે દિલ્હી ચૂંટણીના પ્રચાર દરમિયાન યમુના નદીમાં ફેલાયેલી ગંદકી પર નિશાન સાધ્યું હતું, જે બાદ અખિલેશ યાદવે યોગી પર હુમલો કરીને ગંગામાં ફેલાયેલી ગંદકીનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો. ભારતમાં નદીઓમાં પ્રદૂષણનો મુદ્દો સમયાંતરે ઊભો થતો રહે છે.
ગંગા યમુના વિશ્વની સૌથી પ્રદૂષિત નદીઓમાંની એક છે. પરંતુ એક નદી એવી પણ છે જેને ડેડ રિવર તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ નદીનું પાણી સંપૂર્ણ કાળું પડી ગયું છે અને તેમાં એટલું પ્રદૂષણ છે કે નદીમાં કોઈ માછલી બચી નથી. પડોશના બાંગ્લાદેશનો બારીગંગા, જે જૂની નદી તરીકે ઓળખાય છે. તે વિશ્વની સૌથી ગંદી નદીમાંની એક છે.
જૂની ગંગા અથવા જૂની ગંગાના નામથી જાણીતી આ નદી એટલી પ્રદૂષિત છે કે ચોમાસાના મહિનાઓને બાદ કરતાં આખું વર્ષ તેનું પાણી કાળું દેખાય છે અને તેમાંથી દરેક સમયે દુર્ગંધ આવે છે. તેનો મોટો ભાગ બાંગ્લાદેશની રાજધાની ઢાકાથી વહે છે. લગભગ 17 કરોડ લોકોની વસતી ધરાવતા દેશમાં ઢાકામાં આશરે 2.3 કરોડ લોકો વસે છે અને તેની વસ્તીનો મોટો હિસ્સો આજીવિકા અને પરિવહન માટે નદીઓ પર નિર્ભર છે, પરંતુ બાંગ્લાદેશની સરકાર નદીઓને સાફ કરવા માટે કોઈ મોટું પગલું ભરી શકી નથી.
એક સમયે બાંગ્લાદેશના લોકો માટે આજીવિકાનું સાધન ગણાતી આ નદી હવે એક ગંદી ગટર બની ગઈ છે. તેનું સૌથી મોટું કારણ છે અહીંનો ટેક્સટાઇલ બિઝનેસ, ચીન બાદ બાંગ્લાદેશ દુનિયાનું સૌથી મોટું ટેક્સટાઈલ ઉત્પાદક દેશ છે. પર્યાવરણીય કાર્યકરો કહે છે કે વેપારમાં સતત વધારો એ નદીના પતનનું મુખ્ય કારણ છે.
નજીકની મિલો અને ફેક્ટરીઓના ગટરમાંથી કાપડના ડાઇંગ ઉત્પાદનો અને અન્ય રસાયણો દરરોજ નદીમાં નાખવામાં આવે છે. વળી, નદીમાં નાખવામાં આવતા પોલિથીન અને પ્લાસ્ટિકના કચરાએ તેની પથારી છીછરી બનાવી દીધી છે અને તેનો માર્ગ પણ બદલી નાખ્યો છે.
બાંગ્લાદેશ ગાર્મેન્ટ્સ મેન્યુફેક્ચરિંગ એન્ડ એક્સપોર્ટ એસોસિયેશન (બીજીએમઇએઆર)એ સ્પષ્ટ આદેશ આપ્યો છે કે તમામ ટેક્સટાઇલ ફેક્ટરીઓમાં વોટર ટ્રીટમેન્ટ પ્લાન્ટ હોવો જોઇએ. વાસ્તવમાં મોટા ભાગની ફેક્ટરીઓ આ ગાઇડલાઇનનું પાલન કરતી નથી અને દરરોજ આ ફેક્ટરીઓમાંથી કેમિકલથી ભરેલું પાણી પરાની ગંગામાં આવે છે
ગંગા હવે એક મૃત નદી બની ગઈ છે, જે પાણી વિહોણી છે અને માછલીઓથી વંચિત છે. બાય ધ વે, આટલી બધી ગંદકી હોવા છતાં બાંગ્લાદેશીઓને નદીમાં તરવા અને કપડાં ધોવાથી રોકવામાં આવ્યા નથી, આજે પણ લોન્ડ્રી લોકો મોટા પાયે આ નદીના પાણીથી કપડાં ધોવે છે.
