દુનિયાની સૌથી મોટી નદી એમેઝોન નદી હાલ સદીનો સૌથી મોટો દુષ્કાળનો સામનો કરી રહી છે. વૈજ્ઞાનિકોના જણાવ્યા પ્રમાણે એમેઝોનમાં 121 વર્ષમાં સૌથી મોટો દુકાળ પડ્યો છે. દુનિયાની સૌથી મોટી નદીઓમાંની એક એવી એમેઝોનની નજર કોઇની પર પડી ગઇ છે. આ નદી ૧૨૧ વર્ષમાં સૌથી ખરાબ દુષ્કાળનો સામનો કરી રહી છે. પરિસ્થિતિ એ છે કે આ નદીનું પાણી હવે લાવા રાખની જેમ ઉકળી રહ્યું છે. આ નદીનું તાપમાન મનુષ્યના તાપમાન કરતા 2 ડિગ્રી વધુ પહોંચી ગયું છે. આવી સ્થિતિમાં લાખો જળચર પ્રાણીઓના મોત થયા છે. મૃત પ્રાણીઓમાં ૧૫૦ ડોલ્ફિનનો પણ સમાવેશ થાય છે. એમેઝોન નદીમાં આવો દુકાળ વૈજ્ઞાનિકો માટે પણ મોટો પડકાર છે. હવે સવાલ એ ઉભો થાય છે કે શું આ કોઈ મોટા ખતરાની નિશાની છે? અને આ મોટા પરિવર્તનનું કારણ શું છે?
વિશ્વની સૌથી લાંબી નદી કેમ સુકાઈ રહી છે?
2007ના આઇપીસીસી (IPCC) અહેવાલમાં, તે સ્પષ્ટ થયું હતું કે ગ્લોબલ વોર્મિંગને કારણે, “અલ નીનો જેવી પરિસ્થિતિઓ” વારંવાર સર્જાશે. તે આ ઘટનાઓના રાજકીય અને નૈતિક સંદર્ભને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખે છે કારણ કે મનુષ્ય અને દરેક દેશ દ્વારા કરવામાં આવતી પ્રવૃત્તિઓને કારણે ગ્લોબલ વોર્મિંગ વધી રહ્યું છે અને દરેક વ્યક્તિને પણ તેના માટે જવાબદાર ઠેરવી શકાય છે.
મધ્ય પેસિફિક મહાસાગરમાં પાણી “સામાન્ય” તાપમાનમાં પાછા ફરવાની સંભાવના જાન્યુઆરી-માર્ચ 2024 સુધીમાં અનિવાર્યપણે શૂન્ય પર આવી જશે અને મે-જુલાઈ 2024 સુધીમાં 50 ટકા સુધી નહીં પહોંચે તેવું અનુમાન છે. એમેઝોન પ્રદેશમાં ત્રીજા પ્રકારનો દુષ્કાળ “એટલાન્ટિક દ્વિધ્રુવ” નો છે, જ્યાં ઉષ્ણકટિબંધીય ઉત્તર એટલાન્ટિક મહાસાગરમાં પાણી ગરમ થાય છે, જ્યારે દક્ષિણ એટલાન્ટિકમાં ઠંડુ પાણી રહે છે. ‘એટલાન્ટિક દ્વિધ્રુવ’ એમેઝોનના દક્ષિણ-પશ્ચિમ ભાગમાં દુષ્કાળનું કારણ બને છે, જેમ કે તેણે 2005 અને 2010માં કર્યું હતું. વર્તમાન ‘એટલાન્ટિક દ્વિધ્રુવ’ ઓછામાં ઓછા જૂન 2024 સુધી અમલમાં રહેવાનો અંદાજ છે.
આ પણ વાંચો: દેશની બેંકોમાં પૈસા 2.86 લાખ કરોડથી ઘટીને 0.95 લાખ કરોડ બચ્યા છે વાંચો કારણ ફટાફટ
41 વર્ષ પહેલા દુષ્કાળના કારણે 2 લાખ લોકોના મોત
પૂર્વ પેસિફિકમાં ગરમ પાણી હવે સમુદ્રના મધ્ય ભાગમાં ફેલાઈ રહ્યું છે. જ્યાં તે મધ્ય અલ નીનોને વધુ તીવ્ર બનાવે છે. જેમ કે તે ૧૯૮૨ અને ૧૯૯૭ માં બન્યું હતું.
અલ નીનો ઉત્તરી એમેઝોનમાં ભયંકર દુષ્કાળનું કારણ બને છે, બ્રાઝિલની વેનેઝુએલાની સરહદ પર સ્થિત રોરાઇમા પ્રાંત જંગલમાં લાગેલી આગ માટે જાણીતો છે. 1982માં એમેઝોનમાં વૃક્ષોનો નાશ કરનાર અલ નીનો ઉપરાંત, ઇથિયોપિયા અને પડોશી આફ્રિકન દેશોમાં દુષ્કાળને કારણે 2,00,000 થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા. ઇન્ટરગવર્નમેન્ટલ પેનલ ઓન ક્લાઇમેટ ચેન્જ (આઇપીસીસી)ના 1995ના અહેવાલમાં જણાવવામાં આવ્યું હતું કે વૈશ્વિક આબોહવા વ્યવસ્થામાં કેટલાક ફેરફારો થયા હતા, જેણે 1975થી અલ નીનોની રચનાને વેગ આપ્યો હતો.
