મુસ્લિમ દેશો વચ્ચેના વિવાદને રોકવા માટે અમેરિકાને વધુ એક વચેટિયા દેશ મળી ગયો છે. આ દેશ ઓમાન છે. કતાર અને સાઉદી બાદ ઓમાને એક સંધિ પર હસ્તાક્ષર કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. ઓમાનમાં જ અમેરિકા અને ઈરાન વચ્ચે આ સંધિ પર વાતચીત થઈ રહી છે. ઓમાન મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવતો દેશ છે, જ્યાં 55 લાખ લોકો વસે છે.
આ વખતે અરબ દેશ ઓમાનને પરમાણુ બોમ્બને લઈને ઈરાન અને અમેરિકા વચ્ચે તણાવ ખતમ કરવાની જવાબદારી મળી છે. અગાઉ આ કામની જવાબદારી સાઉદી અરેબિયા અને કતાર જેવા દેશોની હતી. કતારે છેલ્લે અમેરિકા અને ઈરાન વચ્ચે પરમાણુ સમજૂતી કરી હતી, પરંતુ આ વખતે ઈરાને કતારને બદલે ઓમાનને પસંદ કર્યું હતું.
ઓમાનમાં એવું તે શું છે જે કતાર અને સાઉદી અરેબિયા કરતાં અમેરિકા અને ઇરાને શાંતિ માટે વધુ યોગ્ય માન્યું તે પ્રશ્ન ઊભો થઇ રહ્યો છે.
સૌ પ્રથમ, ઓમાન ક્યાં છે?
ઓમાન અરબ દ્વીપકલ્પનો એક દેશ છે, જેની સરહદ યમન, સાઉદીથી જોડાયેલી છે. તે ઇરાન સાથે દરિયાઇ સરહદ પણ વહેંચે છે. ઓમાન મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવતો દેશ છે જેની વસ્તી લગભગ 55 લાખ છે. ઓમાનમાં 5,00,000થી વધુ પ્રવાસી ભારતીયો વસે છે.
ઓમાને 1651માં પોર્ટુગીઝ સામ્રાજ્યમાંથી આઝાદી મેળવી હતી. ત્યારથી દેશ આઝાદ થયો છે. ઓમાનમાં ત્રણેય સમુદ્ર, પર્વતો અને રણ છે, જેના કારણે તે વિશ્વભરના પ્રવાસીઓને પણ આકર્ષિત કરે છે.
પ્રશ્ન: તમે ઓમાનની પસંદગી કેમ કરી?
સંધિ માટે ઓમાનની પસંદગી શા માટે કરવામાં આવી તેના ત્રણ મુખ્ય કારણો છે. પહેલું કારણ ઇરાનનો કતાર અને સાઉદી જેવા દેશોમાં વિશ્વાસનો અભાવ છે. ઈરાનનું કહેવું છે કે સાઉદી અને કતાર અમેરિકાના વચેટિયા છે. ઇરાને હાલમાં જ એક નિવેદન જારી કરીને કહ્યું હતું કે જો સાઉદી અને કતાર અમેરિકાને સૈન્ય મથક આપશે તો અમે પહેલા તેમના પર હુમલો કરીશું.
બીજું કારણ ઓમાનના અમેરિકા સાથેના સંબંધો છે. ઓમાન અરબી ટાપુઓનો પહેલો દેશ હતો જેણે ૧૮૪૧ માં દૂતો મોકલીને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સને માન્યતા આપી હતી. વર્ષ 1790માં પહેલી વાર એક અમેરિકન જહાજ ઓમાનમાં ઉતર્યું હતું.
ઓમાનના ઈરાન સાથેના સંબંધો પણ ઠીકઠાક છે. ઓમાન હોર્મુઝની સામુદ્રધુનીને ઈરાન સાથે વહેંચે છે જે વિશ્વના તેલ અને ગેસ સ્થાનાંતરણ માટેનો મુખ્ય પ્રવેશદ્વાર છે. જ્યારે દુનિયાના દેશોએ ઈરાન પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો ત્યારે પણ ઓમાન તેની સાથે જ ઉભું હતું. ઓમાન અમેરિકાની દબાણ નીતિને સ્વીકારતું નથી અને તટસ્થ ભૂમિકામાં રહે છે એટલે ઈરાનને ઓમાન વધુ ગમે છે.
