મંગળવારે બપોરે, ઉત્તરાખંડના ઉત્તરકાશી જિલ્લાના ધારાલી ગામમાં એવી ભયંકર આફત આવી કે તેને ભૂલી શકવું સહેલું નહીં હોય. અચાનક, પર્વત પરથી પાણી અને કાટમાળથી ગામમાં ભારે તબાહી મચી ગઈ. ઘરો, હોટલો અને બજારો થોડીવારમાં ધોવાઈ ગયા. ખીરગંગા નદીના ઉપરના કેચમેન્ટ વિસ્તારમાં થયેલા કથિત વાદળ ફાટવાને આ દુર્ઘટના માટે જવાબદાર ઠેરવવામાં આવી છે, જોકે નિષ્ણાતો આ દાવા પર શંકા કરી રહ્યા છે.
વાદળ ફાટવાની વૈજ્ઞાનિક વ્યાખ્યાIMD મુજબ, વાદળ ફાટવાનો અર્થ 20 થી 30 ચોરસ કિલોમીટરના વિસ્તારમાં 100 મીમી પ્રતિ કલાકથી વધુ વરસાદ, ભારે પવન અને વીજળી સાથે થાય છે. IIT જમ્મુ અને NIH રૂરકી દ્વારા 2023 માં પ્રકાશિત થયેલા એક સંશોધનમાં તેને 100-250 મીમી પ્રતિ કલાકના અચાનક વરસાદ તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યું છે, જે ઘણીવાર 1 ચોરસ કિલોમીટર જેવા ખૂબ જ મર્યાદિત વિસ્તારમાં થાય છે.નિષ્ણાતોનો શું અભિપ્રાય છે?વાડિયા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ હિમાલયન જીઓલોજીના ભૂતપૂર્વ વૈજ્ઞાનિક ડીપી ડોભાલે જણાવ્યું હતું કે, ધારાલીના આલ્પાઇન પ્રદેશમાં જ્યાંથી કાદવ અને કાટમાળ ઢોળાવ પર ઉતર્યા હતા, ત્યાં વાદળ ફાટવાની શક્યતા ખૂબ ઓછી છે. બરફનો મોટો ટુકડો, કોઈ વિશાળ ખડક પડવાથી અથવા ભૂસ્ખલન અચાનક હિમનદીઓના કાટમાળને વહાવીને પૂરનું કારણ બન્યું હોવાની શક્યતા વધુ છે. તેમણે સૂચન કર્યું કે ઉપગ્રહ છબીઓના વૈજ્ઞાનિક વિશ્લેષણ પછી જ આ દુર્ઘટનાના વાસ્તવિક કારણોની પુષ્ટિ થશે. આ માટે ISRO પાસેથી ઉપગ્રહ છબીઓ માંગવામાં આવી છે.જર્નલ ઓફ જીઓલોજિકલ સોસાયટી ઓફ ઈન્ડિયામાં પ્રકાશિત થયેલા તાજેતરના અભ્યાસ મુજબ, ઉત્તરાખંડમાં 2010 પછી ભારે વરસાદ અને સપાટી પરના પાણીના પ્રવાહમાં તીવ્ર વધારો થયો છે. 1998-2009 દરમિયાન તાપમાન વધ્યું અને વરસાદમાં ઘટાડો થયો, પરંતુ 2010 પછી રાજ્યના મધ્ય અને પશ્ચિમી પ્રદેશોમાં ભારે વરસાદની ઘટનાઓમાં વધારો થયો.
