દિવાળી પર ફટાકડા ફોડવા એ ભારતીય સંસ્કૃતિનો એક ભાગ છે. શું તમે જાણો છો કે તમિલનાડુમાં શિવકાસીને ભારતમાં ફટાકડાની રાજધાની કહેવામાં આવે છે? પરંતુ શિવકાસીમાં ફટાકડાનો ધંધો કેવી રીતે શરૂ થયો? એક સમયે તે ૬,૦૦૦ કરોડ રૂપિયા હતી અને આજે તે કેવી રીતે બદલાઈ રહી છે?
દિવાળીના તહેવાર સાથે જોડાયેલી એક પરંપરા છે જે નાનાથી લઈને વડીલોને રોમાંચિત કરે છે. જો કે આજકાલ ફટાકડા ચલાવવા કે નહીં તેને લઇને ઘણો વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. તેમ છતાં, શું તમે જાણો છો કે તમિલનાડુના શિવકાસીને ભારતમાં ફટાકડાની રાજધાની કહેવામાં આવે છે. અહીં ફટાકડાનું ઉત્પાદન કેવી રીતે શરૂ થયું, કેવી રીતે તેમનો ધંધો ફૂલ્યોફાલ્યો અને એક સમયે 6,000 કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચી ગયો.
આધુનિક સમયમાં ફટાકડા કે ફટાકડાની ઉત્પત્તિ ચીનથી થઈ હોવાનું માનવામાં આવે છે. ગનપાવડરનો જન્મ છઠ્ઠી અને નવમી સદીની વચ્ચે થયો હતો. તાંગ રાજવંશ દરમિયાન, ગનપાવડરની શોધ કરવામાં આવી હતી અને તેના કારણે ફટાકડાનું ઉત્પાદન શક્ય બન્યું હતું. ભારતને ગનપાઉડર અને ફટાકડાનો પરિચય કરાવવાનો શ્રેય મુઘલોને જાય છે. પાણીપતના પ્રથમ યુદ્ધમાં મુઘલો ગનપાઉડર અને તોપ સાથે ભારત આવ્યા હતા. આ સાથે જ ગનપાવડર ભારત આવી પહોંચ્યો હતો.
બાબર તેની સાથે ભારત ગનપાઉડર લાવ્યો હતો અને અકબરના સમય સુધીમાં ફટાકડા લગ્ન અને તહેવારોનો ભાગ બની ગયા હતા. ચીનમાં, ગનપાવડરને વાંસમાં ભરીને ઉકાળવામાં આવતો હતો, જેમાં મોટો અવાજ આવતો હતો. ભારતમાં, વાંસની જગ્યાએ નાના માટીકામ કરવામાં આવ્યા હતા અને આજના સમયમાં, પૂંઠા અને કાગળના સ્થાને વાંસ આવ્યા હતા. જે આજે આધુનિક ફટાકડાનું સ્વરૂપ છે. શું તમે જાણો છો કે શિવકાસી કેવી રીતે ફટાકડાની રાજધાની બની?
ફટાકડાની રાજધાની બની શિવકાસી
શિવકાસી પહેલાં, બ્રિટિશ યુગ દરમિયાન કલકત્તામાં ફટાકડાની ફેક્ટરીઓ શરૂ થવા લાગી હતી. જે ફેક્ટરીઓમાં માચીસનાં ખોખાં બનાવાયાં હતાં ત્યાં ફટાકડા બનાવવાનો ધંધો શરૂ કર્યો હતો. બાદમાં, અહીંથી એક ફેક્ટરીને શિવકાસીમાં તબદીલ કરવામાં આવી હતી. શિવકાસીના રહેવાસી પી.અય્યા નાદર અને તેમના ભાઈ શામુંગા નાદર 1923માં નોકરીની શોધમાં કલકત્તા પહોંચ્યા અને ત્યાં એક મેચની ફેક્ટરીમાં કામ કરવાનું શરૂ કર્યું.
લગભગ 8 મહિનામાં નોકરી જાણ્યા બાદ તે પાછો ફર્યો અને જર્મનીથી મશીનો આયાત કરીને ‘અનિલ બ્રાન્ડ’ અને ‘અય્યાન’ બ્રાન્ડના નામથી મેચ બનાવવાનું શરૂ કર્યું. ત્યારબાદ તેમણે આ જ બ્રાન્ડ નામ હેઠળ બજારમાં ફટાકડા લોન્ચ કર્યા અને જોઈને જ શિવકાસી દેશની ફટાકડાની રાજધાની બની ગઈ.
