ભારતીય ફાઇટર જેટ તેજસ Mk1A એ નાસિકથી તેની પહેલી ઉડાન કેમ ઉડાવી? તમે તેની ખાસિયતો ગણતા રહી જશો

હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) નું ફાઇટર જેટ તેજસ Mk1A 17 ઓક્ટોબરે નાસિકથી તેની પ્રથમ ઉડાન ભરશે. તે વિશ્વભરમાં તેના સેગમેન્ટમાં સૌથી નાનું અને હલકું ફાઇટર જેટ છે. આ જેટને હવામાં રિફ્યુઅલ કરી શકાય છે, જે તેની રેન્જ લગભગ 3,000 કિલોમીટર સુધી વિસ્તરે છે. જાણો તેની પ્રથમ ઉડાન નાસિકથી કેમ થશે અને તે કેટલું ખાસ છે.

ભારતીય કંપની હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ (HAL) ઇતિહાસ રચવા જઈ રહી છે. તેનું સ્વદેશી રીતે વિકસિત તેજસ Mk 1A ફાઇટર એરક્રાફ્ટ ઉડાન ભરવા માટે તૈયાર છે. HAL 17 ઓક્ટોબરે તેના નાસિક પ્લાન્ટથી તેની ઉડાન શરૂ કરશે. આ પ્રસંગે સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહ પણ હાજર રહેશે. જોકે, આ ઉડાન છતાં, ભારતીય વાયુસેનાએ તેજસ Mk 1A માટે રાહ જોવી પડશે. ચાલો જાણીએ કે આ વિમાનની વિશેષતાઓ શું છે? તે કેટલું શક્તિશાળી છે?

૫૦,૦૦૦ ફૂટ સુધીની ઊંચાઈએ ઉડવા માટે સક્ષમ

તેજસ Mk 1A વિમાન 50,000 ફૂટ સુધીની ઊંચાઈએ ઉડવા માટે રચાયેલ છે. તે 6,500 કિલોગ્રામ વજનના વિવિધ શસ્ત્રો વહન કરી શકે છે. આ શસ્ત્રોમાં રોકેટ, હવાથી હવામાં પ્રહાર કરતી મિસાઇલો અને એસ્ટ્રા માર્ક-1 વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. વધુમાં, આ જેટ ફાઇટરને હવાથી જમીન પર પ્રહાર કરવા માટે બ્રહ્મોસ NG થી સજ્જ કરવાની તૈયારીઓ ચાલી રહી છે. આમાં એન્ટિ-રેડિયેશન, પ્રિસિઝન-ગાઇડેડ બોમ્બ, લેસર-ગાઇડેડ બોમ્બ, અનગાઇડેડ બોમ્બ અને એન્ટી-શિપ મિસાઇલોનો સમાવેશ થાય છે.

ખાસ રડાર સાથે ચોક્કસ લક્ષ્ય ટ્રેકિંગ

આ ફાઇટર જેટમાં સુધારેલ પાઇલટ ઇન્ટરફેસ છે. તે ડિજિટલ ફ્લાઇટ કંટ્રોલ સિસ્ટમથી સજ્જ છે. તે એક્ટિવ ઇલેક્ટ્રોનિકલી સ્કેન્ડ એરે (AESA) રડારથી સજ્જ છે, જે આધુનિક યુદ્ધ માટે મહત્વપૂર્ણ છે. આ રડાર એકસાથે અનેક લક્ષ્યોને ટ્રેક કરી શકે છે. તેની ચોકસાઈ અત્યંત ઊંચી છે, જેનાથી હવાથી હવા, હવાથી સપાટી અને હવાથી સમુદ્રના લક્ષ્યોને જોડવાનું સરળ બને છે. આ રડાર અમુક અંશે જામિંગ તકનીકોને પણ ટાળી શકે છે.

સ્ટીલ્થ ઓરિએન્ટેડ પ્રોફાઇલ

મીડિયા અહેવાલો સૂચવે છે કે ફાઇટર જેટની સ્ટીલ્થ-ઓરિએન્ટેડ પ્રોફાઇલ ઓછી રડાર ક્રોસ-સેક્શન ડિઝાઇન અને સંયુક્ત એરફ્રેમનો ઉપયોગ કરે છે, જે માળખાકીય શક્તિ અને બળતણ કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરે છે. હાલમાં, આ ફાઇટર જેટ યુએસ સ્થિત કંપની જનરલ ઇલેક્ટ્રિક (GE) ના F404-IN20 ટર્બોફેન એન્જિન દ્વારા સંચાલિત છે. આનાથી તે 500 કિમીથી વધુની ત્રિજ્યા સાથે સતત પ્રહારોમાં જોડાઈ શકે છે.

નાસિકથી પહેલી ફ્લાઇટ શા માટે?

નાસિક આ ફાઇટર જેટ પર કામ કરી રહેલ HAL નું ત્રીજું ઉત્પાદન કેન્દ્ર છે. તેજસ Mk 1A ની પહેલી ઉડાન એક સીમાચિહ્નરૂપ હશે, અને આ ફાઇટર જેટનું ઉત્પાદન વધુ ઝડપી બનશે. જો કે, HAL એ પહેલાથી જ આવા 10 જેટ બનાવી અને પરીક્ષણ કર્યું છે. એક ફાઇટર જેટ નાસિકથી ડિલિવરી માટે તૈયાર છે, પરંતુ ફ્લાઇટ ટ્રાયલ અને હથિયાર ફિટિંગ હજુ બાકી છે. તેથી, IAF ને તેનું પહેલું તેજસ Mk 1A ફાઇટર જેટ પ્રાપ્ત કરવામાં થોડો સમય લાગી શકે છે.

શસ્ત્રોના પરીક્ષણો સફળ થયા

તેજસ Mk 1A સાથે શસ્ત્ર સંકલન પરીક્ષણો પૂર્ણ થયા છે, જેમાં જબરદસ્ત સફળતા મળી છે. આ પરીક્ષણોમાં એસ્ટ્રા, ભારતીય હવાથી હવામાં પ્રહાર કરતી મિસાઇલ અને ASRAAM મિસાઇલનું ફાયરિંગ શામેલ છે. આ પુષ્ટિ કરે છે કે તેજસ Mk 1A સંપૂર્ણપણે યુદ્ધ માટે તૈયાર છે.

મિગ-૨૧નું સ્થાન લેશે તેજસ Mk1A

તેજસ એમકે 2 2027 માં ઉડાન શરૂ કરશે. હાલમાં, ભારતીય વાયુસેનાને 2029 સુધીમાં 83 તેજસ એમકે 1A મળવાની અપેક્ષા છે, જે લગભગ ચાર ક્વાર્ટરનો વિલંબ છે. આ ઉપરાંત, 25 સપ્ટેમ્બર (2025) ના રોજ 97 વધુ વિમાનો માટેના કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. તેમનું ઉત્પાદન 2027-28 માં શરૂ થશે અને તે 2033-34 સુધીમાં તૈયાર થઈ જશે. તેજસ એમકે 1A ભારતીય વાયુસેનામાંથી સંપૂર્ણપણે નિવૃત્ત થયા પછી મિગ-21 ફાઇટર જેટનું સ્થાન લેશે. આનાથી ભારતીય વાયુસેનાના કાફલાને મજબૂતી મળશે.

તેથી ડિલિવરીમાં વિલંબ થાય છે

ભારતીય વાયુસેના એક વર્ષથી વધુ સમયથી તેજસ Mk 1A ની રાહ જોઈ રહી છે. તેને હજુ સુધી ડિલિવરી મળી નથી. સૌથી મોટી સમસ્યા અમેરિકન કંપની જનરલ ઇલેક્ટ્રિક (GE) તરફથી એન્જિન મળવામાં વિલંબ છે. HAL ને અત્યાર સુધી અમેરિકન કંપની તરફથી ફક્ત ચાર એન્જિન મળ્યા છે. આ મહિને (ઓક્ટોબર 2025) બે વધુ મળવાની અપેક્ષા છે. અગાઉ, GE એ 30 સપ્ટેમ્બર, 2025 ના રોજ ચોથું એન્જિન પહોંચાડ્યું હતું. હવે, એવી આશા છે કે જો HAL ને ઓક્ટોબર (2025) થી દર મહિને બે એન્જિન મળે, તો શેડ્યૂલ પાછું ટ્રેક પર આવી જશે.