પાકિસ્તાન ગંભીર આર્થિક કટોકટીમાં છે અને વિદેશી દેવાના બોજ હેઠળ દબાયેલું છે. તે અમેરિકા, ચીન, આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ અને સાઉદી અરેબિયા પાસેથી ભારે ઉધાર લઈને જૂના દેવા ચૂકવી રહ્યું છે. તે અમેરિકાને દુર્લભ ખનીજ વેચવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે, અને ચીન પાસેથી નોંધપાત્ર લોન લઈને CPEC પ્રોજેક્ટને આગળ ધપાવી રહ્યું છે. તેને સાઉદી અરેબિયા પાસેથી તેલ ક્રેડિટ અને રોકડ સહાય પણ મળી રહી છે.
8 સપ્ટેમ્બરના રોજ, ઇસ્લામાબાદમાં અમેરિકન કંપની યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સ્ટ્રેટેજિક મેટલ્સ (USSM) સાથે એક કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. શાહબાઝ અને મુનીરે અમેરિકન કંપની સાથે બે કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા. આ કરારોમાં એન્ટિમોની, તાંબુ, સોનું, ટંગસ્ટન અને દુર્લભ પૃથ્વી તત્વો સહિત મહત્વપૂર્ણ ખનિજોની નિકાસ અને પાકિસ્તાનમાં ખાણકામ સુવિધાઓના નિર્માણનો સમાવેશ થાય છે.
બદલામાં પાકિસ્તાનને શું મળશે?
બદલામાં, પાકિસ્તાનને અનેક ફાયદા મળી શકે છે. પાકિસ્તાન યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ સાથે તેની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીને મજબૂત બનાવી રહ્યું છે. આનાથી સુરક્ષા ગેરંટી અને લશ્કરી સહયોગ જેવા ફાયદા મળી શકે છે. નાણાકીય વર્ષ 2023 માં, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સે પાકિસ્તાનને આશરે $169.9 મિલિયન, 2024 માં $164.7 મિલિયન અને 2025 માં $55.1 મિલિયન સહાય પૂરી પાડી હતી. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ IMF માં સૌથી મોટો ફાળો આપનાર દેશ છે. યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ IMF ના નિર્ણયોમાં પણ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે.
ચીનના સૌથી મોટા BRI પ્રોજેક્ટમાં ભાગ લીધો
પાકિસ્તાને આ નાણાં મુખ્યત્વે ચીન-પાકિસ્તાન આર્થિક કોરિડોર (CPEC), ઉર્જા રોકાણ અને માળખાગત વિકાસ માટે ઉધાર લીધા છે. CPEC પ્રોજેક્ટ હેઠળ પાકિસ્તાન ખૂબ જ દેવાદાર છે. CPEC (ચીન-પાકિસ્તાન આર્થિક કોરિડોર) એ ચીનના બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ (BRI)નો એક મુખ્ય પ્રોજેક્ટ છે. એપ્રિલ 2015 માં, ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગ અને પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાન નવાઝ શરીફે $46 બિલિયન CPEC પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો હતો. તેની કિંમત હવે વધીને $62 બિલિયન (આશરે ₹5.2 લાખ કરોડ) થઈ ગઈ છે.
બદલામાં પાકિસ્તાનને શું મળશે?
CPECનો ઉદ્દેશ્ય પાકિસ્તાનના અર્થતંત્રને આધુનિક બનાવવાનો છે, જેમાં રોડ, રેલ, હવાઈ અને ઉર્જા પરિવહન પ્રણાલીઓનું આધુનિકીકરણ અને ચીનને અરબી સમુદ્રમાં ઊંડા સમુદ્રી બંદરો સાથે જોડવાનો છે. આનાથી પાકિસ્તાનમાં રોજગારીની તકો ઊભી થશે, પરંતુ ચીની સાધનો અને શ્રમ પર નિર્ભરતાને કારણે, પાકિસ્તાન હવે ચીની પ્રભાવના ક્ષેત્રમાં આગળ વધી રહ્યું છે. CPEC પ્રોજેક્ટ માટે પાકિસ્તાનને ચીની સાધનો પણ ખરીદવા પડી રહ્યા છે.
