સંવિધાન સંશોધન બિલ 2019ને મંગળવાર 17 ડિસેમ્બરે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવે તેવી શક્યતા છે. વિગતવાર ચર્ચા અને સર્વસંમતિ માટે બિલ જેપીસીને મોકલવામાં આવશે. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની કેબિનેટે 12 ડિસેમ્બરે ‘એક રાષ્ટ્રીય એક ચૂંટણી’ બિલને મંજૂરી આપી હતી.
સંવિધાન (129મું) સંશોધન બિલ 17 ડિસેમ્બરે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવે તેવી શક્યતા છે. વિગતવાર ચર્ચા અને સર્વસંમતિ માટે બિલ જેપીસીને મોકલવામાં આવશે. આવતીકાલે જેપીસીની રચના કરવામાં આવશે જેમાં ભાજપ અને કોંગ્રેસ સહિત તમામ પક્ષોના સભ્યોના નામની પણ જાહેરાત કરવામાં આવશે.
આ ખરડો 16 ડિસેમ્બર, સોમવારે લોકસભામાં રજૂ કરવાનો હતો, પરંતુ તેને સંશોધિત એજન્ડામાંથી દૂર કરવામાં આવ્યો હતો. શુક્રવારે જાહેર કરવામાં આવેલા એજન્ડામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તેને સોમવારે લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવશે. પરંતુ સોમવારે લોકસભામાં આ બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યું ન હતું. આ પછી સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર આ બિલને આવતીકાલે રજૂ કરવામાં આવી શકે છે.
બિલમાં શું પ્રસ્તાવ છે?
સંસદનું શિયાળુ સત્ર ૨૫ નવેમ્બરથી શરૂ થયું હતું અને ૨૦ ડિસેમ્બરે સમાપ્ત થશે. વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની કેબિનેટે 12 ડિસેમ્બરે ‘એક રાષ્ટ્રીય એક ચૂંટણી’ બિલને મંજૂરી આપી હતી. આ બિલમાં 2034 બાદ એક સાથે ચૂંટણી કરાવવાનો પ્રસ્તાવ છે. વળી, સરકારે બિલનો ડ્રાફ્ટ લોકસભા સભ્યોને મોકલી દીધો છે.
એક રાષ્ટ્ર એક ચૂંટણી બિલ દ્વારા બંધારણમાં બે મુખ્ય ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે. આનાથી 129માં સંવિધાન સંશોધન અને કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશ દિલ્હી અને જમ્મુ-કાશ્મીરનો કાયદો બદલાઈ જશે. સરકાર જે બે બિલ લાવવા જઈ રહી છે તેમાં કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ કાયદો (સંશોધન) બિલ 2024 અને બંધારણ (129મું) બિલ 2024 છે.
શું ફેરફાર કરવામાં આવશે?
આ બિલ રજૂ કરીને સરકાર બંધારણના ચાર આર્ટિકલમાં ફેરફારનો પ્રસ્તાવ મૂકશે. આર્ટિકલ 82એ, 83, 172 અને 327માં સુધારો કરવામાં આવશે. આ બિલમાં બંધારણ સુધારા બિલમાં અનુચ્છેદ 83 (સંસદના ગૃહોના કાર્યકાળની અવધિ), અનુચ્છેદ 172 (રાજ્ય વિધાનસભાઓના પદની અવધિ) અને અનુચ્છેદ 327 (પ્રસ્તાવિત સંશોધન)માં સંશોધન કરવાનો ઉદ્દેશ્ય છે. બંધારણની કલમ 327માં ” મતવિસ્તારોનું સીમાંકન” શબ્દનું સ્થાન “એક સાથે ચૂંટણી” શબ્દથી લેવામાં આવશે.
Read: ફઘાનિસ્તાન: કાબુલમાં મોટો વિસ્ફોટ, તાલિબાન સરકારના મંત્રી હક્કાની સહિત 12ના મોત
અગાઉ એક સાથે ચૂંટણી યોજાઇ હતી
પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી. પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી. દેશમાં એક સાથે ચૂંટણી કરાવવા માટે રામનાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં 2 સપ્ટેમ્બર 2023ના રોજ એક સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી. સમિતિએ 14 માર્ચ, 2024 ના રોજ દેશભરમાં એક સાથે ચૂંટણી યોજવા માટે રાષ્ટ્રપતિને તેની ભલામણો સુપરત કરી હતી.
સરકારે કહ્યું કે લોકસભા અને તમામ રાજ્યોની વિધાનસભાઓની એક સાથે સામાન્ય ચૂંટણી 1951-52, 1957, 1962 અને 1967માં થઈ હતી. જો કે, 1968 અને 1969માં કેટલીક વિધાનસભાઓના અકાળે વિસર્જનને કારણે લોકસભાની એક સાથે ચૂંટણીઓની પ્રક્રિયા ખોરવાઈ ગઈ હતી અને અલગ ચૂંટણીઓ યોજાઇ હતી.
