કેમ્પા કોલામાં મુકેશ અંબાણીની હોડ ભારતીય બેવરેજ માર્કેટમાં પડી રહી છે. કેમ્પા કોલાનું રિલોન્ચ માત્ર એક બ્રાન્ડનું પુનરાગમન જ નથી, પરંતુ તે પણ દર્શાવે છે કે ચોક્કસ કિંમત, મજબૂત વિતરણ નેટવર્ક અને ગ્રાહક-કેન્દ્રિત વ્યૂહરચના દ્વારા બજારના દિગ્ગજોને કેવી રીતે પડકારી શકાય છે.
રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝના ચેરમેન અને એશિયાના સૌથી અમીર વ્યક્તિ મુકેશ અંબાણીએ કાર્બોનેટેડ સોફ્ટ ડ્રિંક માર્કેટમાં મોટો દાવ રમીને નવો રેકોર્ડ બનાવ્યો છે. 50 વર્ષીય મૂળ કેમ્પા કોલાને બજારમાં મોટો ખેલાડી બનાવવા માટે મુકેશ અંબાણીએ ફરી એકવાર જિયોની શરત રમી હતી, જે સફળ થઈ હોય તેવું લાગી રહ્યું છે. તેના આ નિર્ણયથી આ ક્ષેત્રમાં ખળભળાટ મચી ગયો છે, કારણ કે કેમ્પા કોલાના રિલોન્ચને કારણે તેની આરસીપીએલને માત્ર 18 મહિનામાં જ રૂ.1,000 કરોડથી વધુની આવક ઊભી કરવામાં મદદ મળી છે, જે કોકાકોલા અને પેપ્સી જેવા સ્થાપિત ખેલાડીઓ સામે આકરો પડકાર છે.
વાસ્તવમાં દિગ્ગજ બિઝનેસમેન મુકેશ અંબાણીની કામ કરવાની રીત બાકીના લોકોથી અલગ છે. તે જે વ્યવસાયમાં પ્રવેશ કરે છે તે ભાવ યુદ્ધ શરૂ કરે છે અને તે રાજા તરીકે ઉભરી આવે છે. જીયોના લોન્ચિંગ દરમિયાન પણ આવું જ થયું હતું. રિલાયન્સ જિયોના કારણે અન્ય કંપનીઓએ પોતાની પ્રોડક્ટની કિંમતમાં ઘટાડો કરવો પડ્યો હતો અને હવે કેમ્પા સાથે બેવરેજ માર્કેટમાં આવું થઇ રહ્યું છે.
કેમ્પા કોલાની રિટર્ન એન્ડ પ્રાઇસિંગ સ્ટ્રેટેજી
1970 અને 1980ના દાયકામાં લોકપ્રિય કેમ્પા કોલા બ્રાન્ડને રિલાયન્સ રિટેલે 2022માં હસ્તગત કરી હતી અને માર્ચ 2023માં તેને ફરીથી લોન્ચ કરવામાં આવી હતી. કંપનીએ ૨૦૦ મિલીલીટરની પીઈટી બોટલની કિંમત માત્ર ૧૦ રૂપિયા રાખી હતી, જે હરીફ બ્રાન્ડના લગભગ અડધા ભાગ જેટલી હતી. ભાવ-સંવેદનશીલ ભારતીય ઉપભોક્તાઓમાં આ ભાવ-નિર્ધારણ વ્યુહરચના તત્કાળ હિટ બની ગઈ.
વિતરણ અને જથ્થાબંધ વ્યૂહરચના
રિલાયન્સે રિલાયન્સ ફ્રેશ, સ્માર્ટ સ્ટોર્સ અને જિયોમાર્ટ જેવા વ્યાપક રિટેલ નેટવર્કનો ઉપયોગ કરીને દેશભરમાં કેમ્પા કોલાની પહોંચ વધારી હતી. આ ઉપરાંત રિટેલર્સને 6-8 ટકાનું માર્જિન આપવામાં આવ્યું હતું, જે અન્ય વૈશ્વિક બ્રાન્ડની સરખામણીએ વધારે હતું. આને કારણે રિટેલર્સે કેમ્પા કોલાનું સ્પષ્ટપણે પ્રદર્શન કર્યું હતું અને તેની બજારની હાજરીને મજબૂત બનાવી હતી.
બજારમાં પ્રભાવ અને સ્પર્ધા
કેમ્પા કોલાએ ભારતના કેટલાક રાજ્યોમાં 10 ટકાથી વધુ બજાર હિસ્સો મેળવ્યો છે. આ ઝડપથી વધી રહેલી સ્પર્ધાના પ્રતિભાવરૂપે, કોકા-કોલા અને પેપ્સીકોએ પણ તેમના ઉત્પાદનોની કિંમતોમાં ઘટાડો કર્યો હતો અને પેકેજિંગના નવા વિકલ્પો રજૂ કર્યા હતા. જોકે, કેમ્પા કોલાની આક્રમક કિંમત અને વિતરણ વ્યૂહરચનાએ તેને બજારમાં મજબૂત હરીફ બનાવી દીધી છે.
ભવિષ્યની યોજનાઓ અને રોકાણો
વધતી માંગને પહોંચી વળવા માટે રિલાયન્સ કન્ઝ્યુમર પ્રોડક્ટ્સ લિમિટેડ (આરસીપીએલ) ઉત્પાદન ક્ષમતા વધારવા માટે રૂ.500-રૂ.700 કરોડનું રોકાણ કરવાની યોજના ધરાવે છે. આ રોકાણ ઉત્પાદન ક્ષમતા વધારવા અને સ્થાનિક બજારોમાં ઉત્પાદનની ઉપલબ્ધતાની ખાતરી કરવા માટે કરવામાં આવી રહ્યું છે.
મુકેશ અંબાણીની 10 રૂપિયાની કિંમતની રણનીતિએ ભારતીય બેવરેજીસ માર્કેટમાં એક નવો અધ્યાય લખ્યો છે. કેમ્પા કોલાની પુનઃરજૂઆત એ માત્ર બ્રાન્ડનું પુનરાગમન જ નથી, પરંતુ તે પણ દર્શાવે છે કે ચોક્કસ કિંમત, મજબૂત વિતરણ નેટવર્ક અને ગ્રાહક-કેન્દ્રિત વ્યૂહરચના દ્વારા સ્થાપિત સ્પર્ધકોને કેવી રીતે પડકારી શકાય છે. રિલાયન્સની આ પહેલ ભારતીય ગ્રાહકો માટે વધુ પસંદગી અને વધુ સારા ભાવો પ્રદાન કરે છે, જેથી બજારમાં તંદુરસ્ત સ્પર્ધાને પ્રોત્સાહન મળે છે.
