જેમ ઈઝરાયેલ જરૂરી છે તેમ ઈરાન પણ ભારત માટે જરૂરી છે. પરંતુ જ્યારે સૌથી ખાસ અને સૌથી મહત્વપૂર્ણની વાત આવે છે, ત્યારે ક્યાંકને ક્યાંક ઇઝરાયેલ તેમાં ઇરાનને પછાડે છે. છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં ભારત અને ઇઝરાયલ વચ્ચે વેપાર બમણો થયો છે, ત્યારે આ સમયગાળા દરમિયાન ઇરાન અને ભારત વચ્ચેનો વેપાર ઘટ્યો છે. આ વધતો વેપાર ભારત અને ઇઝરાયલ વચ્ચેની મજબૂત મૈત્રીની સાક્ષી પૂરે છે.
ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે તણાવ વધી રહ્યો છે. બંને દેશો યુદ્ધ માટે ઉત્સુક છે. હમાસના વડા હનિયા અને હિઝબુલ્લાહના વડા નસરલ્લાહની હત્યા થયા બાદ જ એવી આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી હતી કે ઇરાન ઇઝરાયેલ સામે વળતો પ્રહાર કરશે. તેણે મંગળવારે ઇઝરાઇલ પર લગભગ ૨૦૦ બેલિસ્ટિક મિસાઇલો છોડી હતી. ઈરાન અને ઈઝરાયેલ વચ્ચે વધી રહેલ તણાવ ભારત માટે ચિંતાનો વિષય છે. મધ્ય પૂર્વના આ બંને દેશો એવા છે કે ભારતના સારા સંબંધો છે, પરંતુ જ્યારે સૌથી ખાસ અને સૌથી મહત્વપૂર્ણની વાત આવે છે, ત્યારે ક્યાંકને ક્યાંક ઇઝરાયેલ તેમાં ઇરાનને પછાડે છે.
છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં ભારત અને ઇઝરાયલ વચ્ચે વેપાર બમણો થયો છે, ત્યારે આ સમયગાળા દરમિયાન ઇરાન અને ભારત વચ્ચેનો વેપાર ઘટ્યો છે. નિષ્ણાતો માને છે કે વધતો વેપાર એ બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધોને મજબૂત બનાવવાની સાક્ષી છે. ઇઝરાયલે ક્યારેય ભારત વિરુદ્ધ નિવેદન આપ્યું નથી, ન તો તેણે ક્યારેય પોતાના કોઇ નિર્ણય પર સવાલ ઉઠાવ્યા છે. પરંતુ ઇરાન સાથે સમયાંતરે આ જોવા મળ્યું છે. ગયા મહિને ઈરાનના સર્વોચ્ચ નેતા અયાતુલ્લાહ અલી ખામેનીએ ભારતમાં મુસ્લિમો અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી.
તેમણે મુસ્લિમ અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કરતા ભારતને દેશમાં સામેલ કર્યું હતું. ખામેનીએ ભારત પર મ્યાનમાર અને ગાઝાની સાથે મુસ્લિમો પર અત્યાચારનો આરોપ લગાવ્યો હતો. તેમના આ નિવેદન પર પ્રતિક્રિયા આપતા ભારતે કહ્યું કે તેમણે પહેલા પોતાનો રેકોર્ડ તપાસવો જોઈએ.
ઈઝરાયેલ અને ભારત વચ્ચેની મિત્રતા…
ભારતે ૧૯૯૨ માં ઇઝરાઇલ સાથે રાજદ્વારી સંબંધો સ્થાપિત કર્યા હતા. ત્યાર બાદ બંને દેશો વચ્ચે સંબંધો મજબૂત થયા છે. આ સમય દરમિયાન બિઝનેસમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. 1992માં 200 મિલિયન ડોલરની હતી તે નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં વધીને 10.7 અબજ ડોલર થઈ ગઈ છે. તે છેલ્લા ચાર વર્ષમાં ઝડપથી વિકસ્યું છે. તે બમણું થઈ ગયું. તે 2018-19માં 5.56 અબજ ડોલરથી વધીને 2022-23માં 10.7 અબજ ડોલર થઈ ગઈ છે. 2021-22 અને 2022-23 ની વચ્ચે વેપારમાં 36.90 ટકાનો વધારો થયો છે.
વર્ષ 2022-23માં ભારતની ઇઝરાયલને નિકાસ 8.45 અબજ ડોલરની રહી હતી, જ્યારે નવી દિલ્હીની ઇઝરાયલથી આયાત 2.3 અબજ ડોલર હતી. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં પ્રથમ 10 મહિના (એપ્રિલ-જાન્યુઆરી) દરમિયાન દ્વિપક્ષીય વેપાર 5.75 અબજ ડોલર સુધી પહોંચ્યો હતો. ઇઝરાયલ ભારતનો 32મો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર દેશ હતો, જે નાણાકીય વર્ષ 2022-23 દરમિયાન ભારતના 1,167 અબજ ડોલરના કુલ વેપારમાં 0.92 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. વિદેશ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, ભારત એશિયામાં ઇઝરાયલનો બીજો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર છે અને વૈશ્વિક સ્તરે સાતમો સૌથી મોટો વેપારી ભાગીદાર છે. ઇઝરાયલમાં લગભગ 18,000 ભારતીયો છે.
નરેન્દ્ર મોદી ઇઝરાયેલની મુલાકાત લેનારા પ્રથમ ભારતીય વડા પ્રધાન છે.
2014માં કેન્દ્રમાં સત્તા પર આવ્યા બાદ નરેન્દ્ર મોદીએ 2017માં ઇઝરાયલની મુલાકાત લીધી હતી. તેઓ ઇઝરાઇલની મુલાકાત લેનારા પ્રથમ ભારતીય વડા પ્રધાન હતા. વર્ષોથી, ઇઝરાઇલ અને ભારત આતંકવાદ વિરોધી અને સંરક્ષણના મુદ્દાઓ પર નજીકથી કામ કરી રહ્યા છે, અને ભારત યહૂદી રાજ્ય પાસેથી શસ્ત્રો ખરીદે છે. ઇઝરાયલ અને ભારતની મજબૂત મિત્રતાનો અંદાજો તમે એ વાત પરથી લગાવી શકો છો કે પીએમ મોદી જ્યારે ઇઝરાયલ ગયા હતા ત્યારે બેન્જામિન નેતન્યાહૂએ તેમનું સ્વાગત ઉચ્ચ સ્તરીય રેડ કાર્પેટ પર કર્યું હતું. નેતન્યાહૂ જ્યાં પણ પ્રવાસ પર ગયા ત્યાં પીએમ મોદીની સાથે ગયા હતા. આ પ્રકારનો વ્યવહાર તે અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ જેવા ઉચ્ચ સ્તરીય મહેમાનોને આપે છે.
