ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચેની ટેસ્ટ શ્રેણી ચેન્નાઈથી શરુ થઈ હતી અને હવે કાનપુરમાં જ મેચ રમાઈ રહી છે. આ ટેસ્ટની શરૂઆત પહેલા, દરમિયાન અને પછી પણ આવી ઘણી ઘટનાઓ બની છે, જેણે વિરાટ કોહલીના સૂચનને ફરી યાદ અપાવ્યું છે જ્યારે તેણે ટેસ્ટ ક્રિકેટ માટે મર્યાદિત સ્થળો વિશે વાત કરી હતી.
કાનપુરના ગ્રીન પાર્ક સ્ટેડિયમમાં ભારત અને બાંગ્લાદેશ વચ્ચે ટેસ્ટ સિરીઝની બીજી મેચ શરૂ થઈ ગઈ છે. શ્રેણીની પ્રથમ મેચ ચેન્નાઇમાં યોજાઇ હતી, જે પછી હવે ટક્કર કાનપુરમાં થઇ રહી છે. બીજી ટેસ્ટનો પ્રારંભ વરસાદ સાથે થયો હતો અને આ કારણે પ્રથમ દિવસે માત્ર 35 ઓવર જ રમાઈ શકી હતી. વરસાદને કારણે ટીમ ઈન્ડિયાના કેપ્ટન રોહિત શર્માએ ટોસ જીતીને પહેલા બોલિંગ કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો, જે ભારતમાં ભાગ્યે જ જોવા મળે છે. સાથે જ કાનપુર સ્ટેડિયમની ખરાબ હાલત પણ આ સમયગાળા દરમિયાન સામે આવી છે. કાનપુર ટેસ્ટ સાથે જોડાયેલા આ બે-ત્રણ ઘટનાક્રમથી અચાનક જ પૂર્વ કેપ્ટન વિરાટ કોહલીએ ટેસ્ટ ક્રિકેટના આયોજન અંગે બરાબર 5 વર્ષ પહેલા જે કહ્યું હતું તે યાદ આવી ગયું, જેને બીસીસીઆઇએ નજરઅંદાજ કર્યું હતું, પરંતુ સત્ય એ છે કે તેને સ્વીકારવાનો સમય આવી ગયો છે. તે વસ્તુ શું છે અને શા માટે તેની જરૂર છે, આ તે છે જે તમે આગળ કહો છો.
5 વર્ષ પહેલા વિરાટે શું કહ્યું હતું?
મામલો ઓક્ટોબર 2019નો છે જ્યારે રાંચીમાં ભારત અને દક્ષિણ આફ્રિકા વચ્ચે ટેસ્ટ સિરીઝની ત્રીજી મેચ રમાઈ હતી. ટીમ ઈન્ડિયાએ આસાનીથી મેચ જીતી લીધી હતી અને શ્રેણીમાં 3-0થી ક્લિન સ્વીપ કર્યું હતું. તે જીત બાદ વિરાટ કોહલીએ એક એવી વાત કહી હતી, જેણે બધાનું ધ્યાન ખેંચ્યું હતું, કારણ કે વિરાટ ખૂબ જ શક્તિશાળી કેપ્ટન હતો અને તેની વાતો પણ આ જ રીતે સાંભળવામાં આવતી હતી, પરંતુ તે વખતે તેણે જે કહ્યું હતું, તે ભારતીય ક્રિકેટમાં આ પહેલા ભાગ્યે જ સાંભળવા મળતું હતું. વિરાટે જીત્યા બાદ પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં પોતાનો અભિપ્રાય આપ્યો હતો કે ઓસ્ટ્રેલિયા, ઇંગ્લેન્ડ, દક્ષિણ આફ્રિકા જેવા દેશોની જેમ ભારત પાસે પણ ટેસ્ટ ક્રિકેટ માટે 5 સ્થળો હોવા જોઈએ. તેમણે કહ્યું હતું કે આ સાથે ટીમ ઇન્ડિયા જ નહીં વિદેશી ટીમોને પણ ખબર પડશે કે તેઓ કઈ પરિસ્થિતિમાં રમવા આવી રહ્યા છે અને ત્યાં શું જનસમર્થન ઉપલબ્ધ થશે.
વિરાટની વાત માનવાની શું જરૂર છે?
વિરાટ કોહલીનું આ નિવેદન એટલા માટે આવ્યું કારણ કે ટેસ્ટનું આયોજન રાંચીમાં ચોક્કસ કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ ત્યારબાદ દર્શકોની સંખ્યા તે ટેસ્ટ જોવા માટે પહોંચી ન હતી, જેટલા લોકો મુંબઈ, ચેન્નાઈ કે કોલકાતા જેવા સ્થળોએ આવે છે. પણ શું તે એક કારણ હોવું જોઈએ? ટેસ્ટ ક્રિકેટને જીવંત રાખવા માટે તેમાં પ્રેક્ષકોનો રસ હોવો જરુરી છે, તે સાવ સાદી બાબત છે. લોકો જેટલું વધારે જોશે, તેટલું જ આ ફોર્મેટ જીવંત રહેશે, પણ એ વાત પણ સાચી છે કે દરેક શહેરમાં ટેસ્ટ ક્રિકેટના ચાહકો નથી, જેઓ આ ફોર્મેટને સંપૂર્ણપણે પસંદ કરે છે. ઇંગ્લેન્ડ અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં સામાન્ય રીતે 4 કે 5 સ્થળો હોય છે અને આ સ્થળોએ દર વર્ષે ટેસ્ટ મેચ રમાય છે કારણ કે ચાહકો હંમેશા આ સ્થળો પર મેચ જોવા માટે આવે છે.
Read: ભાવનગરના કોળિયાકમાં આવેલ નિષ્કલંક મહાદેવ મંદિરે દર્શને…
બીજું, સ્થળોની જાહેરાત ઘણા મહિનાઓ અગાઉથી કરવામાં આવે છે, તેથી તે મુજબ તૈયાર કરવામાં આવે છે અને ચાહકો પણ તે મુજબ તેમની રજાઓનું આયોજન કરે છે. ઈંગ્લેન્ડનું લોર્ડ્ઝ હોય કે એજબેસ્ટોન, ઓસ્ટ્રેલિયામાં એમસીજી કે ગાબ્બા હોય, ચાહકો દર વર્ષે ટેસ્ટ ક્રિકેટ જોવા માટે પહોંચે છે અને ચાર-પાંચ દિવસ સુધી સ્ટેડિયમ લગભગ ભરાઈ જતું હોય છે. ભારત સાથે આવું નથી, જ્યાં 2 ડઝનથી વધુ ટેસ્ટ સ્થળોને કારણે બીસીસીઆઇ ઘણી વખત તેમને શ્રેણીના 3-4 મહિના પહેલા જાહેર કરે છે કારણ કે તે જાણે છે કે જો કોઈ મેદાન સમયસર તૈયાર ન થાય તો તેઓ તેને અન્યત્ર શિફ્ટ કરી શકે છે, જેમ કે ગયા વર્ષે ઓસ્ટ્રેલિયા શ્રેણી દરમિયાન ધરમશાલાથી ઇન્દોર સુધી કરવામાં આવ્યું હતું. આ બાબત ટીમોની સાથે સાથે ચાહકોને પણ અન્યાય છે. કાનપુર ટેસ્ટ શરુ થવાના એક દિવસ અગાઉ સમાચાર આવ્યા હતા કે, સ્ટેડિયમનો એક ભાગ સલામત નથી, જેના કારણે ત્યાં ટિકિટોનું વેચાણ થયું નથી. જો સ્થળો નક્કી કરવામાં આવે તો આવી સ્થિતિ ઉભી થતી નથી.
આ ઉપરાંત સંજોગો સાથેનો પરિચય પણ ખુબ જ મહત્વનો છે અને તેનું ઉદાહરણ કાનપુર ટેસ્ટના પ્રથમ દિવસે જ જોવા મળ્યું હતુ. ગ્રીન પાર્ક સ્ટેડિયમ ૧૯૫૨ થી ટેસ્ટ મેચોનું આયોજન કરે છે પરંતુ વર્ષોથી તેમાં થોડો ઘટાડો થયો છે. આમ છતાં અહી સ્પિનરોને મદદ કરતી પીચ છે તેમ મનાય છે. આવી સ્થિતિમાં, હંમેશની જેમ ટોસ જીતીને બેટિંગને પહેલા પસંદ કરવામાં આવી છે કારણ કે તે શરૂઆતમાં બેટિંગ માટે સારી સાબિત થાય છે. પરંતુ વરસાદની સિઝને ભારતીય કેપ્ટન રોહિત અને મેનેજમેન્ટને મુશ્કેલીમાં મૂકી દીધા હતા અને તેણે પહેલા બોલિંગ પસંદ કરી હતી, તેમજ 3 ફાસ્ટ બોલરોને પણ રાખ્યા હતા કારણ કે તેને લાગતું હતું કે વાદળછાયું આકાશ અને ભેજ ફાસ્ટ બોલરોને મદદ કરશે પરંતુ તેવું થયું નહીં.
હવે જો કાનપુર હંમેશા એક નિશ્ચિત ટેસ્ટ વેન્યુ હોય અને ટીમ ઇન્ડિયા દરેક ઘરેલુ સિઝનમાં અહીં મેચ રમતી હોય તો કદાચ ટીમ મેનેજમેન્ટને ખબર હશે કે વરસાદ જેવી પરિસ્થિતિ હોવા છતાં અહીં સ્પિનનો દબદબો રહેશે. આવી સ્થિતિમાં, તે માત્ર પ્રથમ બેટિંગ કરવાનું જ પસંદ કરશે નહીં પરંતુ 3 સ્પિનરો અને ફક્ત 2 પેસરો રાખશે. એટલે કે, ગૃહસ્થ ટીમ પોતે જ સંજોગોથી અજાણ છે અને તેનો ભોગ પણ બનવું પડે છે. વળી, 5-6 નિશ્ચિત સ્થળોનો ફાયદો એ છે કે મેચનું શેડ્યૂલ દર વર્ષે એક સ્થળના હવામાનની સ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવે છે, જેના કારણે વરસાદ અથવા અન્ય કારણોસર રમતને ઓછી અસર થઈ હોત.
આ વિચાર વાસ્તવિકતા કેમ નથી બનતો?
હવે સવાલ એ છે કે, શું બીસીસીઆઇના નેતાઓને આ વાતની ખબર નહીં પડે? વિશ્વભરમાં ઉદાહરણો હોવા છતાં બીસીસીઆઈ કેમ નથી કરતું? આના કેટલાક ખાસ કારણો છે, જેમાં એક મોટું કારણ બોર્ડની રાજનીતિ છે. હકીકતમાં, દેશભરના 30 થી વધુ રાજ્ય ક્રિકેટ એસોસિએશનો બીસીસીઆઈનો ભાગ છે અને કેટલાકને બાદ કરતા, બાકીના બધાને મતદાનનો અધિકાર છે. હવે જો કોઈને બીસીસીઆઇની સત્તા મેળવવી હોય તો તેને આ સ્ટેટ એસોસિએશનોના વોટની જરુર પડશે. આ માટે કેટલાક વાયદાઓ પણ કરવામાં આવશે, જેમાં ટીમ ઇન્ડિયાની મેચો ખાસ કરીને ટેસ્ટ મેચનું વિતરણ મહત્વપૂર્ણ છે. બીસીસીઆઇના પ્રમુખથી માંડીને વાઈસ પ્રેસિડેન્ટ, સેક્રેટરી, ટ્રેઝરર, જોઈન્ટ સેક્રેટરી જેવા અત્યંત મહત્વના હોદ્દા પર ઓફિસિઅલ્સ જુદા-જુદા સ્ટેટ એસોસિએશનમાંથી બહાર આવે છે અને આ કારણે તેઓ તેમના સ્ટેટ એસોસિએશનને સ્પર્ધામાં ઉતારવા માટે બનતા તમામ પ્રયાસ કરે છે. આ જ કારણ છે કે 5-6 સ્થળની વસ્તુનો અહેસાસ થતો નથી.
આ ઉપરાંત સ્ટેટ એસોસિએશનોએ પણ સ્ટેડિયમના મેઈન્ટેનન્સ માટે કમાણી કરવી જરુરી છે, જેના માટે બીસીસીઆઇને ફંડ તો મળે જ છે પણ સાથે સાથે કોઈ પણ મેચની યજમાની માટે અલગથી નાણાં પણ આપે છે. કેટલાક વર્ષો પહેલા સુધી ટેસ્ટ મેચના આયોજન માટે 25 લાખ રૂપિયા, વનડે અને ટી20 આંતરરાષ્ટ્રીય માટે 15-15 લાખ રૂપિયા ફી હતી. એટલે કે સ્ટેટ એસોસિએશનો કમાણીની આ તક ગુમાવવા માગતા નથી અને આ માટે બીસીસીઆઇમાં લોબિંગ કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં ક્યારેય 5-6 ટેસ્ટનું સ્થળ નક્કી કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા નથી અને બીસીસીઆઇ જે રીતે કામ કરે છે, તે આગામી સમયમાં થાય તેમ લાગતું નથી.
