2020-21માં ઘરગથ્થુ બચતનો આંકડો 23.30 લાખ કરોડ સુધી પહોંચી ગયા બાદ સતત ઘટાડો : 2022-23માં પરિવારો પરની નાણાંકીય જવાબદારી 73 ટકા વધીને રૂ. 15.6 લાખ કરોડ થઈ, બેંક દેવું રૂ. 11.88 લાખ કરોડ : જીડીપીની તુલનામાં સ્થાનિક બચત ઘટીને 5.3 ટકાના પાંચ દાયકાના નીચલા સ્તરે પહોંચી
(આઝાદ સંદેશ) નવી દિલ્હી : દેશમાં પરિવારોની ચોખ્ખી બચત (ઘરેલું બચત) સતત ઘટી રહી છે અને બચતનો આંકડો પાંચ વર્ષના તળિયે પહોંચી ગયો છે. આ ઉપરાંત પરિવારોની ઘરેલું બચત છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં રૂ. 9 લાખ કરોડથી વધુ ઘટીને 2022-23માં રૂ. 14.16 લાખ કરોડ થઈ ગઈ છે. 2017-18 પછી પરિવારોની ચોખ્ખી બચતમાં આ પાંચ વર્ષની નીચી સપાટી છે. તે સમયગાળા દરમિયાન ચોખ્ખી સ્થાનિક બચત રૂ. 13.05 લાખ કરોડ હતી. આંકડા અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ મંત્રાલય દ્વારા મંગળવારે જાહેર કરાયેલા આંકડા અનુસાર, નાણાંકીય વર્ષ 2020-21માં ઘરગથ્થુ બચતનો આંકડો 23.30 લાખ કરોડ સુધી પહોંચી ગયો હતો પરંતુ ત્યાર પછી તેમાં સતત ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. બીજી તરફ ભારતીયો બચત અને એસેટના મામલે નવું વલણ અપનાવી રહ્યા છે. પરિવારો દ્વારા ફિજિકલ સેવિંગ્સમાં વધારો થઇ રહ્યો છે. લોકો મકાન જેવી ફિજિકલ એસેટ ખરીદવા માટે લોન લઈ રહ્યા છે, દેવું કરી રહ્યા છે. મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં થયેલું રોકાણ 20 ગણા કરતા પણ વધારે વધીને 1.80 લાખ કરોડ રૂપિયા થયું છે. મંત્રાલયે તેના તાજેતરના ડેટામાં જણાવ્યું છે કે નાણાંકીય વર્ષ 2018-19માં પરિવારોએ 14.92
લાખ કરોડ રૂપિયાની ચોખ્ખી રકમ બચાવી હતી. નાણાકીય વર્ષ 2018-19માં આ આંકડો વધીને રૂ. 15.49 લાખ કરોડના સ્તરે પહોંચી ગયો હતો. 2020-21માં તેની ટોચે પહોંચ્યા પછી, 2021-22માં પરિવારોની ચોખ્ખી બચત ફરી ઘટીને 17.12 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ ગઈ. 2020-21 અને 2022-23 વચ્ચે ભારતમાં હાઉસહોલ્ડ સેવિંગ્સમાં લગભગ 9 લાખ કરોડ રૂપિયાનો ઘટાડો થયો છે. 2022-23માં પરિવારો પરની નાણાકીય જવાબદારી 73 ટકા વધીને રૂ. 15.6 લાખ કરોડ થઈ છે. 2021-22માં આ આંકડો 9 લાખ કરોડ રૂપિયા હતો. આ સમયગાળા દરમિયાન પરિવારોની નાણાકીય બચત રૂ. 26.1 લાખ કરોડથી 14 ટકા વધીને રૂ. 29.7 લાખ કરોડ થઈ છે. પરિવારો પર નાણાકીય સંસ્થાઓ અને નોન-બેંકિંગ નાણાકીય કંપનીઓનું દેવું પણ ત્રણ વર્ષમાં ચાર ગણું વધી ગયું છે. 2022-23માં તે વધીને 3.33 લાખ કરોડ રૂપિયા થશે. તે 2021-22માં રૂ. 1.92 લાખ કરોડ અને 2020-21માં રૂ. 93,723 કરોડ હતી. બેંક લોન પણ ત્રણ વર્ષમાં બમણી થઈને 2022-23માં 11.88 લાખ કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચી ગઈ છે. 2020-21માં તે રૂ. 6.05 લાખ કરોડ હતી. જીડીપીની તુલનામાં, નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં સ્થાનિક બચત ઘટીને 5.3 ટકાના પાંચ દાયકાના નીચલા સ્તરે પહોંચી ગઈ છે. કોરોના સમયગાળાને બાદ કરતાં તે 2012 અને 2022 વચ્ચે 7-8 ટકા હતો. જો વિશ્ર્લેષકોનું માનીએ તો ઘણા બધા વપરાશ/ખર્ચનો લાભ લેવામાં આવે છે. તેના કારણે કેટલીક શ્રેણીઓમાં માંગમાં વધારો થયો છે.
મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં રોકાણ ત્રણ ગણું વધીને રૂપિયા 1.79 લાખ કરોડ થયું
ડેટા અનુસાર 2022-23માં મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં રોકાણ લગભગ ત્રણ ગણું વધીને રૂ. 1.79 લાખ કરોડ થયું હતું. 2020-21માં તે માત્ર 64,080 કરોડ રૂપિયા હતું. 2021-22માં મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં રૂ. 1.6 લાખ કરોડનું રોકાણ કરવામાં આવ્યું હતું. નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં ડિબેન્ચર્સ અને શેર્સમાં રોકાણ પણ બમણું વધીને રૂ. 2.06 લાખ કરોડના સ્તરે પહોંચ્યું છે. 2020-21માં તે 1.07 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું. 2021-22 દરમિયાન ડિબેન્ચર અને શેર્સમાં રૂ. 2.14 લાખ કરોડનું રોકાણ કરવામાં આવ્યું હતું.
પરિવારો દ્વારા ફિજિકલ એસેટ બચતમાં વધારો
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોનો ડેટા જોવામાં આવે તો ભારતમાં નાણાકીય એસેટમાં બચત કરવાના બદલે લોકો ફિજિકલ એસેટમાં બચત કરી રહ્યા છે. કોવિડ 19ના સમયગાળામાં ફિજિકલ સેવિંગ્સ ઘટી હતી અને નાણાકીય સેવિંગ્સમાં વધારો થયો હતો. ભારતમાં લોકોની જે ઘરગથ્થુ બચત હોય છે તે કુલ સેવિંગ્સનો 60 ટકા કરતા વધારે હિસ્સો ધરાવે છે. આ બચતને નાણાકીય બચત અને ફિજિકલ બચત એમ બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવે છે. કુલ બચતમાંથી કુલ દેવાની બાદબાકી કરવામાં આવે ત્યારે નેટ નાણાકીય બચતનો આંકડો મળે છે. ભારતમાં 2022-23માં ફિજિકલ એસેટમાં બચતનો આંકડો 34.8 લાખ કરોડનો હતો. જ્યારે ગોલ્ડ અને ચાંદીના ઘરેણામાં બચતનો આંકડો 63,397 કરોડ રૂપિયાનો હતો. 2011-12માં સોના અને ચાંદીના ઘરેણામાં કરાયેલી બચત 33,635 કરોડ રૂપિયાની હતી. બેન્ક એડવાન્સિસનો આંકડો લગભગ ડબલ થઈ ગયો છે જે 2020-21ના 6.1 લાખ કરોડથી વધીને 2022-23માં 11.90 લાખ કરોડ રૂપિયા થયો હતો. 2021-22માં બેન્ક એડવાન્સિસનો આંકડો 7.70 લાખ કરોડ રૂપિયા હતો. હાઉસહોલ્ડ દ્વારા મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં થયેલું રોકાણ 20 ગણા કરતા પણ વધારે વધીને 1.80 લાખ કરોડ રૂપિયા થયું છે જે 2011-12માં 8694 કરોડ રૂપિયા હતું. એક્સપર્ટના કહેવા પ્રમાણે સરકારની જુદી જુદી સ્કીમના કારણે લોકોને ક્રેડિટ આપવામાં આવે છે તેમાં પણ વધારો થયો છે જેના કારણે ઘરગથ્થુ ઋણ વધ્યું છે અને હાઉસિંગ તથા બીજી ફિજિકલ એસેટમાં રોકાણમાં વધારો થયો છે.
